یکشنبه, 31 ارديبهشت 1396 ساعت 14:24

«سروِ رشید» یادنامهٔ غلام‌رضا رشید یاسمی منتشر گردید

این مورد را ارزیابی کنید
(0 رای‌ها)

سرو رشید یادنامه غلامرضا رشید یاسمی (1275-1330) مورخ، نویسنده، مترجم و شاعر معاصر کرمانشاهی است که به کوشش ابراهیم رحیمی زنگنه و سهیل یاری گلدره توسط انتشارات دیباچه در 820 صفحه منتشر شد. این یادنامه در بردارندۀ 42 مقاله از محقّقان و پژوهشگران حوزۀ زبان و ادبیات فارسی است و انتشار آن در اوایل سال 96 که مطابق با سالگرد وفات اوست (28 اردیبهشت) بسیار بجاست.

یکی از سنت­‌های نیکویی که در سالیان اخیر گسترش و رواج فرخنده­ای داشته، به سامان کردن و تدوین یادنامه‌­ها، جشن­نامه­‌ها و ارج­نامه­‌هایی به پاس کوشش­‌ها و زحمات و خدمات دانشورانی است که نقد عمر خویش را برای سربلندی و اعتلای علم و دانش و فرهنگ و ادب و تاریخ و... ایران اسلامی به‌ هیچ چشم­داشتی صرف کرده‌­اند، که به گونه­‌ای قدردانی و حق­‌گزاری به ساحت این فرزانگان سخت­‌کوش است و این کمترین کاری خواهد بود که بر عهده و ذمه دوستداران و ارادتمندان و مستفیدان از خرمن فضل و فضیلت آنان است.

غلامرضا رشید یاسمی، فرزند محمدولی خان میرپنج، در قصبه گهواره از توابع کرمانشاه به دنیا آمد. وی از طایفه کرد گوران و نوه مادری محمدباقر میرزا خسروی، صاحب دیوان اشعار و مؤلف رمان تاریخی «شمس و طغرا» است.

رشید تحصیلات مقدماتی را در کرمانشاه به پایان برد؛ و به وسیله آموزگاران خصوصی، زبان و ادبیات فارسی و مختصری از فرانسه و عربی را آموخت. ایام جوانی را در میان عشایر سلحشور کرد، با شکار و تفرج و اسب تاختن و تفنگ انداختن، گذراند. خود او در این باره گوید: «رفتن از ییلاق به قشلاق و زندگی در زیر چادر یکی از فصول عمر من است که دورنمای زیبای آن هر لحظه آهی سرد در گلویم می­‌پیچاند». با این همه برای ادامه تحصیلات به تهران روی آورد. در سال 1292ش، دوره متوسطه را در دبیرستان سن لویی تمام کرد؛ و در این مدرسه بود که به تشویق جوانی از کاشان به نام نظام وفا، که تازه او را در سن لویی معلم فارسی کرده بودند، شعر خواند و شعر گفت و از وی قواعد شاعری آموخت، تا حدی که «بیدار شدن طبع خفته خود را مرهون افسون بیان او می‌­شناسد».

رشید پس از ختم تحصیلات، ابتدا در وزارت فرهنگ و بعد در وزارت دارایی و سپس دبیرخانه دربار به کار اشتغال ورزید؛ و در همان ایام، «جرگه دانشوری» را تأسیس کرده که بعد، به همت ملک‌­الشعرای بهار، مبدل به «انجمن دانشکده» شد. رشید، در این انجمن، با بهار و یاران او که سعید نفیسی، عباس اقبال، سیدرضا هنر، ابراهیم الفت و دیگران بودند، همکاری کرد؛ و به خصوص، مقالات مسلسل او، به نام «انقلاب ادبی»، که از فرانسه ترجمه می­‌کرد، در مجله دانشکده جای مناسبی داشت.

پس از آن، «انجمن ادبی ایران» دایر شد؛ و رشید در آنجا با نکات باریک ادبی آشنا گردید؛ و نخستین تألیف مستقل خود را در احوال ابن یمین فریومدی، شاعر سلسله سر به داریان، انتشار داد.

سالی پس از کودتا، دشتی روزنامه شفق سرخ را دایر کرد؛ و رشید، که با دشتی در کرمانشاه آشنا شده بود، یک سلسله مقالات انتقادی در آن روزنامه نوشت و به آثار نویسندگان و شعرای معاصر نکته‌­گیری کرد؛ و همین مقالات انتقادی بود که مورد توجه اهل ادب و مایه شهرت ادبی او گردید.

مقالات و اشعار او در غالب جراید و مجلات (ایران، نوبهار، آینده، تعلیم و تربیت، ارمغان، مهر و فرهنگستان) منتشر شد. و از سال 1305 تا 1320ش. بر مطالعه و معلومات خود در زبان فارسی و عربی و فرانسه افزود: انگلیسی را آموخت؛ و زبان پهلوی را در حوزه درس استاد هرتسفلد، به خوبی فرا گرفت؛ و با سرمایه علمی کافی که اندوخته بود آثار زیادی در رشته تاریخ و ادبیات پدید آورد و بر کتب و دواوین متعدد حاشیه و تعلیقات نوشت.

رشید در سال 1312، هنگامی که دانشگاه تهران تأسیس شد، به سمت استادی کرسی تاریخ اسلام در دانشکده ادبیات و دانشسرای عالی تدریس می­‌کرد؛ و بعدها به عضویت فرهگستان ایران درآمد.

وی در اسفند ماه 1327، هنگام سخنرانی در تالار دانشکده ادبیات درباره تأثیر حافظ در افکار گوته، سکته کرد و برای معالجه به اروپا رفت و پس از آن دو سال زیست و پزشکان از هر نوع هیجان منعش کردند؛ اما او آدمی نبود که از مطالعه بازماند، چندی پس از مراجعت به ایران در روز 18 اردیبهشت ماه 1330، چشم از جهان بر بست و در آرامگاه ظهیرالدوله در تجریش در کنار بزرگان ادب فارسی، به خاک سپرده شد.

یادش گرامی و نامش جاویدان. از استاد رشید یاسمی این آثار به یادگار مانده است:

تألیفات

۱ـ آیین نگارش تاریخ، تهران، ۱۳۱۶

۲ـ احوال ابن یمین، کتابخانه شرق، ۱۳۰۴

۳ـ احوال سلمان ساوجی، کتابخانه شرق، (بدون تاریخ)

۴ـ ادبیات معاصر، (ذیل بر ترجمه، جلد چهارم تاریخ ادبی ایران، تألیف ادوارد براون)، چاپخانه روشنایی، ۱۳۱۶

۵ـ پرورش افکار به وسیله کلیات تاریخ

۶ـ تاریخ مختصر ایران، یک دوره، چاپ وزارت فرهنگ

۷ـ تاریخ ملل و نحل (از انتشارات مؤسسه وعظ و خطاب)

۸ـ قانون اخلاق، مؤسسه خاور، ۱۳۰۷

۹ـ کرد و پیوستگی نژادی و تاریخی او، تهران، شرکت چاپخانه تابان (بدون تاریخ)

۱۰ـ مشارکت در تدوین کتاب دستور زبان فارسی برای دبیرستان‌ها (سه‌جلد) ـ معروف به «دستور پنج استاد»

۱۱ـ مشارکت در تدوین کتاب‌های «فارسی برای دبیرستان‌ها»(سه جلد)

۱۲ـ منتخبات اشعار رشید یاسمی، تهران، مؤسسه خاور، ۱۳۱۲

تصحیح و تحشیه و انتخاب

۱ـ گزیده اشعار فرخی سیستانی، چاپ وزارت فرهنگ، ۱۳۱۹

۲ـ گزیده اشعار مسعود سعد سلمان، چاپ وزارت فرهنگ، ۱۳۱۹

۳ـ اندرزنامه اسدی طوسی، کتابخانه شرق، ۱۳۰۴

۴ـ دیوان محمدباقر میرزای خسروی کرمانشاهی، تهران، ۱۳۰۳

۵ـ دیوان مسعود سعد سلمان، تهران، کتابفروشی ادب، ۱۳۱۸

۶ـ دیوان هاتف اصفهانی، تهران، مؤسسه خاور، ۱۳۰۷

۷ـ سلامان و ابسال جامی، تهران، کتابخانه شرق، ۱۳۰۶

۸ـ مقدمه بر دوبیتی‌های باباطاهر عریان، نشریه ارمغان، چاپ اول، ۱۳۰۶

۹ـ نامه فرهنگستان (سه سال) ۱۳۲۲ـ ۱۳۲۴

۱۰ـ نصایح فردوسی، تهران، مؤسسه خاور، ۱۳۰۶

ترجمه

۱ـ آیین دوست‌یابی، دیل کارنگی، چاپ اول ۱۳۲۰، چاپ ششم ۱۳۳۱

۲ـ آثار ایران، مجلد اول (از فرانسه)، گدار

۳ـ از قصر شیرین به طوس (از فرانسه)

۴ـ ایران در زمان ساسانیان، کریستنسن دانمارکی (از فرانسه)، تهران، ۱۳۱۷

۵ـ تئاتر انوش (ترجمه منظوم که چندبار در تهران نمایش شده، اما هنوز چاپ نشده است!))
۶ـ تاریخ ادبیات ایران (تألیف پروفسور براون انگلیسی) مجلد چهارم از آغاز عصر صفویه تا عصر حاضر، تهران، چاپ اول ۱۳۱۶، دوم  ۱۳۲۹

۷ـ تاریخچه نادرشاه، مینورسکی (از انگلیسی) از نشریات کمیسیون معارف، ۱۳۱۳
۸ـ تاریخ عمومی قرن هجدهم، آلبر ماله (از فرانسه) کمیسیون معارف، ۱۳۱۰

۹ـ چنگیزخان، هارلدلمب، از نشریات کمیسیون معارف، ۱۳۱۳

۱۰ـ رساله‌های اندرز اوشز داناک، ارداویرافنامه، اندرزمارسپندان (از پهلوی) مجله مهر.
۱۱ـ رمان دیسیپل (شاگرد) پول بورژه، چاپ اول (پاورقی مجله، هفتگی نوبهار)

۱۲ـ رمان کنت دومونتگمری

۱۳ـ فلیسی، از کنتس دوسگور، چاپ ابن‌سینا

۱۴ـ کتاب دوستی (از امیل فاگه) هنوز چاپ نشده است.

۱۵ـ مقام ایران در تاریخ اسلام (از انگلیسی) مارگولیوث

۱۶ـ نصایح اپیکتتوس حکیم (از فرانسه)

و…

و ضمناً بخشی از مقالات این یادنامه به قرار ذیل است:

-         میرزا نصیر جهرمی و خاندان او – محمدکریم اشراق

-         بررسی و تحلیل عناصر بلاغی و زبانی در... – اسماعیل امینی

-         واکاوی سنت و تجدد در آثار رشید یاسمی – دکتر سیما داد

-         عباس خان سردار رشید، آخرین بازمانده خاندان اردلان – دکتر عباس زارعی مهرورز

-         صناعت پردازی­های شعری در عصر تیموری – قهرمان شیری

-         گفتار و گفتمان «عاطفه» در شعر فارسی – علی محمدی

-         سیمای استاد رشید یاسمی در قاب زندگی – حجت­اله مولایی­فر

و....

این کتاب با شمارگان 1000 و قیمت 55000 تومان به بازار نشر راه نموده و نیز دوستداران می‌­توانند این کتاب را با شماره ثبت 567807 در کتابخانه شماره 1 بجویند.

گزارش از نرگس ارقشی؛ کتابدار کتابخانه‌ی مجلس شورای اسلامی

 

eee44

اطلاعات تکميلي

خواندن 4994 دفعه

نظر دادن

از پر شدن تمامی موارد الزامی ستاره‌دار (*) اطمینان حاصل کنید. کد HTML مجاز نیست.

آخرین اخبار

اخبار انتشارات دیجیتال

پربازدیدترین اخبار