کارنامه فرهنگی دولت یازدهم در یک نگاه

به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، فرهنگ به عنوان یکی از مهم ترین عرصه های زندگی اجتماعی که تاثیر مستقیم و انکارناپذیری بر دیگر عرصه ها از جمله جامعه و اقتصاد دارد، همواره نیازمند توجه مردم و اهتمام مسوولان است. دولت یازدهم از نخستین روزهای آغاز به کار خود تا به امروز که در روزهای پایانی فعالیت به سر می برد، با اتخاذ رویکرد حمایت از فرهنگ کوشیده است به وعده های خود در این حوزه جامه عمل بپوشاند.
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت تدبیر و امید، از نیمه دوم سال 1392، در قالب رهنمودهای مقام معظم رهبری و برنامه های اعلام شده «حسن روحانی» رییس جمهوری در مسیر تقویت اقتدار فرهنگی و ایجاد فضای تعاملی، ایجاد فضای امن و آرام برای فعالان عرصه فرهنگ و هنر و ارتقا و بالندگی حوزه های مختلف فرهنگی گام برداشته است. در ادامه مروری به برخی رویدادهای مهم فرهنگی در طول چهار سال گذشته خواهیم داشت.

** دولت یازدهم و رشد چشمگیر حوزه نشر
دولت و متولیان فرهنگی آن در سال های اخیر اقدامات قابل لمسی را در ایجاد آزادی عمل برای ناشران و رفع نگاه های سلیقه ای در بحث ممیزی کتاب ها انجام داده اند. اقدامات دولت یازدهم در مسیر ارتقا حوزه نشر به گونه ای است که در روزهای پایانی این دولت شاهد رشد بسیاری از شاخص های کیفی و کمی این حوزه هستیم.
تشکیل هیات ‌های نظارت بر ضوابط نشر که در دولت یازدهم محقق شد را می توان زمینه‌ ساز عبور از بسیاری از مشکلات و موانع موجود در امر ممیزی کتاب دانست؛ موانعی که در دولت پیشین به شدت موجب ناخرسندی و دلسردی اهالی نشر شده بود.
تازه ترین آمارها در حوزه نشر اما نشان از پیشرفت قابل توجه و بهبود شاخص های رشد در این حوزه دارد.
در سال های پس از روی کار آمدن دولت روحانی، 131 هزار و 183 عنوان کتاب چاپ اول و 91 هزار و 306 عنوان کتاب تجدید چاپی مجوز گرفته و منتشر شدند. در طول چهار سال گذشته متوسط رشد سالانه عناوین کتاب های منتشر شده 10.4درصد، تعداد ناشران 6.1 درصد، کتابخانه های عمومی 2.1 درصد و زیربنای کتابخانه ها عمومی کشور 0.6 درصد بوده است.
تعداد مجوزهای صادر شده برای نشر دیجیتال نیز رشد متوسط سالانه قابل توجهی برابر با 112.8 درصد را تجربه کرد و تعداد ناشران دیجیتال از 155 ناشر در سال 92 به 702 ناشر در سال 94 رسید.
دولت علاوه بر حمایت بیشتر از ناشران و کاهش ممیزی های سلیقه ای و غیر کارشناسی که موجب بهبود فرایند انتشار کتاب شد، با ایجاد روش هایی برای فروش کتاب، به عرضه تولیدات ناشران نیز توجه ویژه ای نشان داد.
برگزاری طرح‌ هایی چون «کتابفروشی به وسعت ایران»، «عیدانه کتاب»، «تابستانه کتاب» و طرح «پاییزه» کتابفروشی ها را می توان از جمله اقدامات دولت در این زمینه برشمرد؛ طرح هایی که عواید خوبی را نصیب حوزه نشر به خصوص حلقه‌ های آخر و اثرگذار آن یعنی کتابفروشی ها کرد.
کتاب و کتابخوانی همواره یکی از مهمترین دغدغه های رهبر معظم انقلاب در حوزه فرهنگ است. ایشان تاکید بسیار زیادی بر انس با کتاب در میان همه اقشار به خصوص جوانان داشته و دارند. رهبری ایجاد فضای کتابخوانی در جامعه را نیز فریضه ای قلمداد می کنند که باعث طراوت فکری و روحی انسان ها می شود.
دولت یازدهم در اقدامات خود در حوزه نشر توجه ویژه ای نیز به موضوع کتابخوانی و ترویج این فرهنگ نشان داد و در این مسیر اقداماتی از جمله اجرای طرح توزیع مویرگی نشریات در سراسر کشور، بدون دریافت هزینه ارسال از نشریات، تسهیل دسترسی به کتابخانه های عمومی در سراسر کشور، تسهیل دسترسی عمومی به آثار و محصولات فرهنگی دیجیتال، توسعه کتابخانه های روستایی و عشایری و کتابخانه های مساجد و افزایش میزان تخصیص یارانه به کتاب و کالاهای فرهنگی از جمله اقدامات دولت در این زمینه است.

** حوزه تئاتر و خروج از رخوت
حوزه تئاتر یکی از حوزه های فرهنگی است که در طول چهار سال گذشته رشد کمی و کیفی قابل توجهی داشته است. این در حالی است که در دولت پیشین هنرمندان حوزه تئاتر از وضعیت اسفبار سالن های نمایش و سلیقه ای بودن روند ارایه مجوز به نمایش ها بسیار گلایه مند بودند؛ وضعیتی که در برهه ای موجب تضیعف شدید اقتصاد تئاتر شد و بسیاری از فعالان این عرصه را خانه نشین کرد.
در دولت یازدهم اما حوزه تئاتر اتفاق های خوبی از بهبود زیرساخت ها تا رشد 2 برابری بودجه را تجربه کرد. بازسازی و افتتاح سه سالن از تئاتر شهر و تالار سنگلج و حمایت از تولید آثار و محصولات فرهنگی و هنری با مولفه های اصیل دینی و ملی از جمله اقدامات مثبت متولیان فرهنگی دولت یازدهم در حوزه هنرهای نمایشی در طول چهار سال گذشته است.
آمارهای رسمی ارایه شده در خصوص متوسط رشد سالانه شمار نمایش ها و مخاطبان تئاتر در سال های فعالیت دولت یازدهم حاکی از نگاه درست و منطقی دولت به هنرهای نمایشی است.
بر اساس آخرین آمارهای اعلام شده از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تعداد عناوین نمایش های تولید شده که در سال 1392، 4 هزار و 938 عنوان بوده، در پایان سال 94 به پنج هزار و 944 عنوان رسیده است؛ آماری که رشد متوسط سالانه 9.7 درصدی را نشان می دهد. همچنین رشد متوسط سالانه تعداد دفعات اجرای نمایش از سال 92 تا سال 94، به 13.6 درصد رسیده است. تعداد تماشاگران تئاتر هم از سال 92 تا 94، متوسط رشد سالانه 28.7درصدی را تجربه کرده است.در سال 91 شبانه‌ روز 20 الی 30 تئاتر اجرا می ‌شد اما اکنون بیش از یکصد تئاتر در روز اجرا می‌ شود.
متولیان فرهنگی دولت یازدهم همچنین کوشیدند با واگذاری رویدادهای تئاتر به استان ها، با رویکرد توجه به انجمن هنرهای نمایشی استان ها و حمایت از گسترش تئاتر توسط بخش خصوصی در تهران و استان ها، به افزایش نقش و جایگاه بخش غیردولتی فرهنگ در نظام تصمیم سازی و تصمیم گیری تئاتر یاری رسانند. این گام مهم دولت در حوزه تئاتر بی شک به ارتقای سطح کمی و کیفی این هنر نمایشی افزوده و زمینه های ایجاد رونق در این عرصه را فراهم ساخته است.
نگاه مثبت و حمایتگرانه دولت یازدهم و وزیران قبلی و کنونی فرهنگ و ارشاد اسلامی به حوزه تئاتر از پیشنهادات بودجه دولت و مصوبات سال 95 در حوزه تئاتر نیز روشن است.
در همین زمینه وزیرفرهنگ و ارشاد اسلامی، سیزدهم بهمن ماه 95، پس از پایان جلسه هیات دولت، در جمع خبرنگاران از افزایش دو برابری بودجه تئاتر در سال 96 خبر داد.
با توجه به آمارها و اقامات یاد شده دولت در حوزه تئاتر، می توان گفت این حوزه که در روزهای پایانی دولت قبل به شدت از رمق افتاده بود، اینک رونق گرفته و جان دوباره ای یافته است؛ رونقی که فضای بهتری را برای فعالیت اهالی این عرصه فراهم ساخته و آنان را از دلسردی و ناامیدی رهانیده است.

** حوزه سینما و افرایش تولید و مخاطب
دولت یازدهم از روزهای نخستین فعالیت خود تاکنون به سینما توجه ویژه ای نشان داده است. بازگشایی خانه سینما یکی از نخستین گام های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت روحانی بود که با تغییر مدیران سینمایی دولت گذشته در روزهای نخستینِ فعالیت دولت کنونی به وقوع پیوست و امیدواری های ایجاد شده در زمینه علاقه مندی دولت به بهبود وضعیت سینما را تقویت کرد.
در طول چهار سال گذشته شاهد رشد کمی و کیفی تولیدات سینمایی، آشتی مخاطبان با سینما و افزایش شمار مخاطبان سینما بودیم. این در حالی است که تا پیش از روی کار آمدن دولت یازدهم، به دلیل فرسودگی و نامجهز بودن سالن های سینمایی شهرستان ها امکان اکران همزمان فیلم ها در تهران و شهرستان‌ ها وجود نداشت و بسیاری از آثار سینمایی با فاصله زمانی بسیار زیاد در شهرستان‌ های مختلف و در سالن ‌های فرسوده اکران می ‌شدند.
در چهار سالی که از فعالیت مدیران سینمایی دولت یازدهم می‌ گذرد، شاهد تجهیز 93 سالن سینما در شهرهای مختلف کشور به پخش دیجیتال، به روز رسانی سیستم اکران و نمایش در 70 سالن سینمایی و حمایت از تولید محصولات سینمایی متناسب با نیاز، تقاضا و سلیقه عمومی جامعه بودیم که به نقش آفرینی موثر دولت در توسعه اقتصاد سینما انجامید.
اکنون گزارش‌ های رسمی منتشر شده، افزایش تعداد مخاطبان سینما و متوسط رشد سالانه 56.2 میلیارد ریالی را نشان می دهد. در سال 92 فروش سینما 30 میلیارد تومان بود اما این میزان در سال 94، به 73 میلیارد تومان افزایش یافت و تعداد مخاطبان سینما از هفت میلیون نفر به 12 میلیون و 500 هزار نفر رسید؛ رقمی که رشد متوسط سالانه 56 درصدی مخاطبان را نشان می‌ دهد.
نهادهای سینمایی دولت در چهار سال گذشته از ساخت 62 فیلم سینمایی حرفه ای، شامل 27 فیلم اولی و 35 فیلم سینمایی حرفه ای حمایت کردند؛ فیلم هایی که سطح کیفی سینمای ایران را در مقایسه با سال های گذشته بالاتر بردند، در چهار دوره جشنواره فیلم فجر و حتی جشنواره های جهانی تحسین داوران و مخاطبان را برانگیختند، مخاطبان بسیاری را به سینما کشانده و موجب فروش بالا در گیشه ها شدند.
دولت یازدهم علاوه بر کمک به رشد کمی و کیفی سینمای ایران، افزایش مخاطبان و کمک به اقتصاد سینما، اقدامات ارزشمند دیگری نیز در این حوزه انجام داد. ایجاد گروه سینمایی «هنر و تجربه» با هدف اکران فیلم های غیرتجاری، مخاطب خاص، مستند و قدیمی، ورود این گروه سینمایی در جشنواره فیلم فجر با داوری مستقل، جدایی بخش ملی و بین ‌المللی جشنواره فیلم فجر که وزن و وجهه بالاتری به هر دو بخش داد، دریافت بزرگترین جایزه بازیگری و فیلمنامه از جشنواره «کن»، دریافت جایزه بهترین فیلم از میان فیلم های خارجی در «اسکار» 2017، از جمله مهم ترین این اقدامات بود که نشان از بهبود وضعیت سینمای کشور در چهار سال گذشته دارد.

** اعطای مجوز به رسانه ها و تلاش برای ارتقای امنیت شغلی اهالی رسانه
حوزه رسانه به عنوان یکی از مهم ترین حوزه های فرهنگی نیز در چهار سال گذشته مورد توجه و اهتمام دولت بود. صدور مجوز برای 411 نشریه مکتوب و 230 پایگاه خبری یکی از اقدامات مثبت دولت در ایجاد تکثر رسانه ای بود.
در دولت یازدهم تعداد عناوین روزنامه ها از 214 در سال 92 به 296 عنوان در سال 94 رسید؛ رقمی که رشد متوسط سالانه 17.6 درصدی را نصیب روزنامه ها کرد. این رویکرد وزارت ارشادِ دولت یازدهم، تعداد عناوین کلی نشریات سراسر کشور را از 6 هزار و 154 نشریه در سال 92 را به 8 هزار و 287 نشریه در سال 94 ارتقا داد. گفتنی است رسانه های الکترونیکی بر خط (خبرگزاری ها) نیز رشدی 5 درصدی را تجربه کردند.
متولیان فرهنگی و رسانه ای دولت یازدهم همچنین کوشیدند از نگرانی های مربوط به امنیت شغلی اهالی رسانه بکاهند. اعطای یارانه بیمه به رسانه ها با هدف افزایش امنیت شغلی خبرنگاران و تدوین آیین نامه بیمه تکمیلی خبرنگاران به صورت رایگان و نیم بهاء برای خبرنگاران آزاد از جمله اقدامات دولت در این زمینه است.
تدوین آیین‌نامه‌ها و اجرای قانون دسترسی آزاد به اطلاعات، اجرای طرح رتبه بندی روزنامه ها، رسانه های فضای مجازی و خبرنگاران توسط صنوف و شفاف ‌سازی در یارانه ‌های پرداختی به حوزه‌ مطبوعات، از دیگر اقدامات مثبت دولت در حوزه رسانه است.

** دولت یازدهم؛ فرصتی برای بروز استعدادهای جوان در حوزه موسیقی
دولت یازدهم با وجود موانع بسیار، اعمال نظرهای سلیقه ای و اعمال فشار از سوی نهادهای غیرمرتبط با حوزه موسیقی، در طول فعالیت خود این حوزه را نیز فراموش نکرد.
بازگشایی «ارکستر سمفونیک تهران» در اسفندماه 93 و «ارکستر ملی» در خردادماه 94، شاید نخستین گام ارزشمند دولت یازدهم در حوزه موسیقی باشد چراکه این دو ارکستر مهم کشور به موجب برخی سیاست های دولت قبل برای چند سال به تعطیلی کشانده شده بودند. افزون بر این اما افزایش تعداد دفعات اجرای صحنه ای موسیقی یکی از تحولات مهم عرصه موسیقی در دولت یازدهم بود به گونه ای که تعداد اجراهای صحنه ای موسیقی که در سال 92، یکهزار و 32 اجرا بود در پایان سال 94 به 3 هزار و 877 اجرا رسید و رشدی 71.6 درصدی را تجربه کرد.
افزایش شمار مجوزهای اعطایی به آلبوم های موسیقی یکی دیگر از رخدادهای خوشایند در حوزه موسیقی طی چهار سال گذشته بود که فرصت بروز استعدادهای جوان در این حوزه را فراهم ساخت. امید است با ادامه رویکردهای مثبت و راهگشای دولت یازدهم در حوزه فرهنگ شاهد رشد و شکوفایی بیشتر این حوزه در سال های آتی باشیم.
پژوهشم**9282**1601**خبرنگار: مهتاب افشین نسب**انتشاردهنده : شهناز حسنی