گفت وگوی اومبرتو اکو و ژان کلود کریر به نمایشگاه کتاب تهران رسید

به گزارش خبرنگار ایرنا، ' از کتاب رهایی نداریم' شامل گفتگوهای دو متفکر معاصر درباره ی وجود تاریخی کتاب ، ماهیت آن و پیوندش با اندیشه و زندگی بشر است.

هر فرد کتابخوانی ، با خواندن صفحات اول کتاب ، بی درنگ می فهمد آنچه در دست دارد حاصل گفتگوی دو bibliophile (عاشق کتاب و مطالعه) درباره ی کتاب است . و به تعبیر دوتوناک، گفتگوی دو کتابخوان ، نویسنده و کتاب باز حرفه ای.

سوای سؤال های عمده و جذاب این گفتگو که در رابطه با کتاب های معمولی و کتاب های الکترونیک و جایگاه هر یک در زندگی امروز بشر، مطرح می شوند ، کریر و اکو ، دو متفکر اروپایی ، سؤالات عمیق و جذابی بی شماری را مطرح کرده در باره ی آنها به بحث و تبادل اندیشه می پردازند . سؤالاتی نظیر اینکه : ما چطور می توانیم پیش بینی کنیم که چه چیزهایی برای فرزندانمان ضروری، یا خوشایند است؟ چطور می توانیم برای نسل هایی که پس از ما می آیند ، دست به انتخاب بزنیم ؟ و چه کسی باید انتخاب کند ؟ چطور در حالی که اطلاعات از راه رایانه ها ، بدون نظم ، بدون سلسله مراتب و بدون گزینش به سویمان سرازیر می شود؟

کریر، در این گفتگو ' کتاب خواندن' را تنها راه امنیت جستن از خطر ' یخبندان نادانی' عنوان کرده و می گوید: وقتی که همه ی اندیشه های جهان ، همه ی احساسات ، همه آگاهی ها ، همه ی عادات ریشه دار ممکن است شما را در میان گرفته باشند، (با کتاب خواندن) احساسی از امنیت و آسایش به تان دست می دهد.

اکو و کریر ، هر دو در خلال این گفتگو از نحوه ی علاقه مند شدن شان به کتاب نیز سخن می گویند. اکو می گوید : پدربزرگ من ، حروف چین بود. او هم مثل همه ی حروف چین ها از نظر سیاسی تعهد می کرد و در همه ی مبارزات اجتماعی روزگار خود درگیر می شد. او می گوید پدربزرگش صحاف هم بوده و همیشه انبوهی از کتاب هایی که برای صحافی نزد او می آوردند روی طاقچه اش قرار داشته و اغلب آنها مصور بوده اند. اکو وقتی پنج ، شش ساله بوده پدربزرگش فوت می کند و صندوق بزرگی از کتاب های او به پدر اکو ارث می رسد و این نقطه ی آغازی برای برانگیختن هوش و فهم او و علاقه اش به کتاب می شود.

کریر، اما می گوید در خانه ای به دنیا آمده که کتابی در آن نبوده است و پدرش تنها یک کتاب را در تمام مدت عمرش خوانده بوده است. کریر می گوید وقتی از پدرش می پرسیدند چرا همیشه به طور مکرر همان کتاب را می خواند ، جواب می داده که : چون خیلی از آن خوشم می آید. کریر می گوید نخستین کتابی که در زندگی اش دیده کتاب دینی شان بوده است که کشیش آن را با احترام ورق می زده . او سپس می گوید: اولین کتاب من ، وسیله ای مورد تقدیس بود.

کریر در ادامه ی همین بحث می گوید: آنچه در نخستین سفرهایم به هند مایه ی شگفتی ام شد ، این بود که در کیش هندو کتاب مکتوب دینی وجود ندارد. نوشته ای که مؤمنان بتوانند قرائت کنند یا به آواز بخوانند ، به آنها نمی دهند چون بیشتر شان بی سوادند. شاید به همین دلیل است که ما در مغرب زمین بر مذاهب داراری کتاب تدکید می ورزیم. عهد عتیق، عهد جدید و قران از اعتبار برخوردارند. چون سر و کارشان با بی سوادان ، جاهلان و طبقات پست نیست. این کتاب ها را نوشته ی خدا نمی دانند و معتقدند که به املاء یا با وحی او پدید آمده اند. دین و ارتباط ما با خدا ، ما را به مرتبه ی دانش و معرفت ارتقاء می دهد ؛ خواندن امری اساسی است.

ژان کلود کریر، همچنین به تاریخ صحافی و نقش ایرانیان در شکل گیری آن اشاره نموده و می گوید: ایرانیان صحافی را ابداع کردند و حتی جلد کتاب که نوشته را به طور کامل حفظ می کند، از ابتکارات ایرانیان بوده است.

فیلیپ دوتوناک که ترتیب دهنده ی این گفتگو بوده است از علاقه ی کریر و اکو کریر به به جمع آوری کتاب های کمیاب می پرسد. کریر می گوید: بعضی می گویند که دو نوع کتاب داریم . کتابی که نویسنده می نویسد و کتابی که به خواننده تعلق دارد . از نظر من ، دارنده ی کتاب هم شخصیت جالب توجهی است . این چیزی است که به آن 'مبدأ' می گویند .

وی همچنین به اینکه پدر همسرش - نهال تجدد، چین شناس و نویسنده رمان کیمیا - ادیب و پژوهشگری ایرانی بوده اشاره می کند و به نقل از وی به یکی از ماجراهای مهم مرتبط با اهمیت کتابخوانی پرداخته و می گوید: یکی از پروژه های پژوهشیِ (رضا تجدد) درباره ی ابن ندیم ، صحاف بغدادی بود. ابن ندیم در قرن دهم زندگی می کرد و صحافی فرهیخته بود و به کتاب هایی که برای صحافی نزدش می بردند بسیار علاقه داشت ، به طوری که آنها را یک به یک می خواند و خلاصه نویسی می کرد. بعدها صورت برداری او از کتاب ها ، در کتابی به عنوان ' الفهرست' به جا ماند... داستان صحافی که کتابها را می خواند و خلاصه ای از آن تهیه می کرد، بی شباهت به این نکته که صحافان بزرگ قرن نوزدهم پاریس هر کتابی را برای صحافی قبول نمی کردند نیست. این نکته به همان اهمیت شخصیتِ 'دارنده ی کتاب' بازمی گردد.

اومبرتو اکو ، منتقد و فیلسوف ایتالیایی که بارها جنایات اسرائیل را مورد نقد و نکوهش قرار داده ، در این گفتگو نیز ، با طعنه های آشکار و هوشمندانه به آنها تاخته و در فصل 'ستایش حماقت' می گوید: حماقت بر چند نوع است : میهن پرستانه ، نظامی گرا ، ملی گرا، نژادپرستانه . می توانید در 'فرهنگ حماقت' ، به مدخل ویژه ی صهیونست ها مراجعه کنید. نقل قول ها بیشتر از آنکه نمودار کینه باشند ، از حماقت حکایت دارد. حماقت بدخواهانه. مثال: یهودیان صهیونیست ذاتاً علاقه ی مفرطی به پول دارند . گواه این مدعا : وقتی یک مادر یهودی صهیونیست زایمان سختی دارد ، کافی است که سکه هایی را نزدیک شکمش تکان دهید تا بچه در حالیکه دست هایش را دراز کرده است ، بیرون بیاید . این را در سال 1888 شخصی به نام فرنان گرگوار نوشته و منتشر کرده است.

- زبان ِ'از کتاب رهایی نداریم' ، زبانی رندانه و سرشار از مفاهیم دوپهلو و طعنه های سیاسی است که مترجم توانای اثر ، بانو دکتر مهستی بحرینی، به زیباییِ تمام، آن را منتقل کرده است .

این گفتگوی 308 صفحه ای، در پانزده بخش تنظیم شده که عناوین برخی فصول آن عبارتند از : کتاب نخواهد مرد / هیچ چیز ناپایدارتر از وسایل ماندگار نیست / ستایش حماقت / سانسور با آتش / اینترنت یا ناممکن بودنِ damnation memoriae

*کریمی ، مدیر روابط عمومی انتشارات نیلوفر در گفتگو با خبرگزاری ایرنا ضمن بیان عرضه ی کتاب ' از کتاب رهایی نداریم' ، اظهار داشت: در مجموع 30 عنوان جدید از سوی انتشارات نیلوفر، در بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران ارائه شده است.

وی در خصوص کتاب های چاپ اول در حوزه فلسفه از انتشارات نیلوفر ، به کتاب ' در جست و جوی حکمت (سیری در زندگی، آثار و اندیشه های فلسفی مهدی حائری یزدی) ' اشاره کرد که توسط عبدالله نصری ، استاد دانشگاه علامه طباطبایی به رشته ی تحریر درآمده است.

بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران از 16 تا 26 اردیبهشت ماه ، در محل مصلی امام خمینی (ره) پذیرای بازدیدکنندگان است.

فراهنگ **آ.ش ** 1601**