مسیر27 ساله نمایشگاه کتاب تهران/ دهه نخست مراقبت فرهنگی

به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، پیش از انقلاب اسلامی و همانگونه که ذکرش رفت، حرکتی به نام برپایی نمایشگاه کتاب نه در سطح ملی و نه در شکل بین المللی در ایران صورت نگرفته است و اگر هم اتفاقی به نام نمایشگاه کتاب به وقوع پیوسته در حقیقت فعالیتی بوده که تنها به شکل فردی و با نگاه صنفی روی داده است که به عنوان نمونه تنها می شود در اواخر دهه 30 هجری شمسی به برگزاری نمایشگاه کتابی از آثار انتشارات امیرکبیر در دانشگاه تهران اشاره کرد که بانی و باعث آن عبدالرحیم جعفری موسس این انتشاراتی بوده است.

اما با وقوع انقلاب اسلامی و نگاه فرهنگی آن که به قول فرمایش بنیانگذار انقلاب حضرت امام خمینی (ره)، انقلاب اسلامی حرکتی فرهنگی بود؛ تا سال 1366 که شاهد برگزاری نخستین نمایشگاه بین المللی کتاب هستیم حرکت های مختصری توسط چند انتشاراتی با کمک مردم در محل پارک شهر صورت گرفته است که باز هم تنها به پایتخت محدود می شد و حتی شکل ملی و کشوری هم نداشت چه رسد به شیوه برگزاری آن به سیاق بین المللی.

در ادامه و بین سال های 1357 تا 1365 برخی ناشران در مقابل دانشگاه تهران با راه اندازی بازارچه های کوچک نخستین گام ها برای تجمیع آثار ناشران پایتخت و ارائه آنها به مخاطبان را بنیانگذاری کردند که ثمره این حرکات خودجوش نیز بنابر اظهار نظر قاطبه کارشناسان فرهنگی در تجلی روحیه فرهنگی انقلاب اسلامی و تحت تدابیر داهیانه بنیانگذار آن بوده اما وقوع جنگ تحمیلی در همان سال های نخست پیروزی انقلاب از شکل گیری این حرکت به شکل وسیع و در مقیاس ملی یا بین المللی جلوگیری کرد.

اما برگ زرین تاریخ درخشان برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که دیگر نام آن نه تنها در منطقه که در جهان نیز شناخته شده است و به عنوان بزرگترین رخداد فرهنگی عرصه کتاب در منطقه و قاره آسیا شناخته می شود تحت تدابیر اعضای کابینه دولت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب و رییس جمهوری وقت سال 1366 شکل گرفت که سرانجام پیگیری های آن افراد به برپایی نخستین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در پاییز سال 1366 منتج شد.

همین حرکت مدبرانه در سایه اندیشه های فرهنگی شخص آیت الله خامنه ای که بیش از چهره سیاسی ایشان، جامعه و ملت انقلابی و اسلامی ایران، ایشان را به عنوان فردی فرهنگی و دوستدار شعر و ادبیات می شناختند، باعث شد تا بذر نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در زمین فرهنگی ایران اسلامی ریشه بدواند تا امروز که شاهد افتتاح و برگزاری بیست و هشتمین سال همان نمایشگاهی هستیم که نهال آن در بدنه تفکرات فرهنگی جمهوری اسلامی ایران کاشته و آبیاری شد و حالا نه تنها در قاره آسیا که در جهان به عنوان یکی از میوه ها و درختان تنومند تفکر انقلاب اسلامی و گرایش آن به مبانی فرهنگی شناخته می شود.

آنچه در ادامه می آید هامشی است بر 27 سال فراز و فرود این نمایشگاه، آسیب ها و نقاط قوت و جریان سازی آن در سیر تحول و تطور یار مهربان که بی شک یکی از اصلی ترین معیارهای سنجش فرهنگی هر جامعه ای به شمار می رود.

در بخش نخست این گزارش به مرور دهه نخست فعالیت های این نمایشگاه و نحوه سیاستگذاری برای ادامه و توسعه آن خواهیم پرداخت تا جشن گرفتن افتتاح بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران را با تورق برگ های زرین این رویداد بزرگ فرهنگی از سال 1366 بار دیگر و با نگاهی متمایز به تماشا بنشینیم.



** گام نخست؛ کتاب و فرهنگ و تمدن اسلامی

نمایشگاه کتاب تهران از معدود رخدادهای فرهنگی و هنری در کشور است که در نخستین گام به شکل بین المللی برگزار شد و همین مساله در حقیقت مهمترین هدف یعنی رقابت نشر داخلی با آثار ناشران بین المللی را رقم زد.

گام نخست این نمایشگاه از تاریخ 13 تا 22 آبان ماه سال 1366 با حضور حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب (که در آن سال به عنوان رییس جمهوری کشور مسئولیت افتتاح نمایشگاه را برعهده داشت) با میزبانی از 200 ناشر داخلی، 196 ناشر بین المللی و عرضه 34 هزار عنوان کتاب در حالی برگزار شد که صباح زنگنه به عنوان رییس این رخداد فرهنگی و سکاندار هدایت آن انتخاب شد و این عنوان را تا گام پنجم این نمایشگاه عهده دار بود.

در بعد کیفی، با توجه به برنامه ریزی مسئولان جشنواره در دعوت از ناشرانی که محور فعالیت فرهنگی آنها در حوزه فرهنگ و تمدن اسلامی استوار بود، بیش از دو هزار عنوان کتاب در این حوزه مطالعاتی در نمایشگاه عرضه شد و دلیل نامگذاری شعار نخستین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با عنوان نمایشگاه «فرهنگ و تمدن اسلامی» مدلول این رویکرد مسئولان در برگزاری رخداد بود.

برگزاری سمینار فرهنگ و تمدن اسلامی نیز تنها برنامه جنبی این نمایشگاه بود که در مدت روزهای برگزاری آن همه روزه و با حضور مهمانان و کارشناسان داخلی و بین المللی برگزار شد.

نخستین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در تاریخ 22 آبان ماه 1366 با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت به کار خود پایان داد.



** گام دوم؛ انتخاب اردیبهشت به عنوان ماه نمایشگاه کتاب

دومین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با یک سال وقفه به دلیل درگیر بودن ایران در جنگ تحمیلی در حالی از 18 تا 29 اردیبهشت 1368 به ریاست صباح زنگنه برگزار شد که تنها چند ماه از پایان یافتن حماسه سازی هشت سال دفاع مقدس رزمندگان اسلام در جبهه های حق علیه باطل می گذشت.

یکی از مهمترین اتفاقات این دوره از جشنواره، انتخاب اردیبهشت به عنوان ماه برگزاری نمایشگاه کتاب بود که آن سنت تا به امروز نیز قرین با نمایشگاه بین المللی کتاب تهران شده است.



** فتوای ماندگار حضرت امام خمینی (ره) درمورد سلمان رشدی

دومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با وجود آنکه در سال 1367 به دلیل درگیری ایران در جنگ تحمیلی برگزار نشد؛ اما در زمستان همان سال (1367) امام خمینی(ره) در فتوایی تاریخی، سلمان رشدی نویسنده کتاب موهن «آیات شیطانی» را مرتد اعلام کرد و همین مساله باعث شد تا گمانه زنی هایی درباره تحریم ناشران خارجی برای حضور در نمایشگاه بین الملل کتاب تهران شکل گیرد.

اما تاثیر آن فتوا و حمایت قاطبه کشورهای مسلمان و همچنین برگزاری نخستین دوره نمایشگاه کتاب تهران به شکل بین المللی، چنان کارنامه درخشانی را در همان گام نخست از خود به جای گذاشته بودند که در دومین دوره این رخداد بین المللی 330 ناشر خارجی با بیش از 28 هزار عنوان کتاب در این نمایشگاه حضور یافتند.

دومین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران نیز با حضور آیت الله خامنه ای، رییس جمهوری وقت و در تاریخ 18 اردیبهشت ماه 1368 در حالی افتتاح شد که علاوه بر 330 ناشر بین المللی، 250 ناشر ایرانی با عرضه بیش از 10 هزار عنوان کتاب در این رخداد حضور به هم رساندند.

همچنین اتفاق ویژه این دوره از جشنواره چاپ فهرست موضوعی کتاب های ناشران خارجی شرکت کننده درچهار مجلد از سوی مسئولان و دست اندرکاران این رخداد بود تا بازدیدکنندگان و خریداران کتب بین المللی در انتخاب آثار و محل استقرار غرفه های بخش بین الملل نمایشگاه کتاب مشکلی پیش رو نداشته باشند.



** گام سوم؛ کتاب و نهضت سواد آموزی

سومین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران باز هم به ریاست صباح زنگنه از 18 تا 28 اردیبشهت ماه 1369 در حالی با حضور آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی رییس جمهوری وقت افتتاح شد که طبق تاکیدات رییس این دوره از جشنواره کتاب بهانه ای برای حرکت و رشد نهضت سوادآموزی در کشور و ترویج علم و دانش میان عموم ایرانیان با محور مطالعه انتخاب و معرفی شد.

همچنین برگزاری موفق دو دوره قبلی این رویداد ناشران بین المللی را نسبت به کیفیت این جشنواره و تاثیرگذاری آن در رشد اقتصاد نشر ایران و کشورهای متبوع خود خوشبین تر کرد و البته با اقبال و توجه اغلب ناشران داخلی نیز مواجه شد به طوری که در گام سوم این رویداد 341 ناشر داخلی و 305 ناشر بین المللی با بیش از 40 هزار عنوان کتاب فارسی و لاتین زیر چتر واحد نمایشگاه کتاب حضور به هم رساندند.

در این دوره نیز علاوه بر معرفی، عرضه و فروش آثار داخلی و خارجی؛ میزگردهایی با حضور کارشناسان و منتقدان ایرانی و بین المللی در حوزه ارتقای کیفی محتوای کتاب های تولید شده و همچنین ارتباط مشترک میان صنعت نشر ایران با دیگر کشورها از جمله همسایه های هم مرز برگزار شد.

سومین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در تاریخ 18 اردیبهشت ماه 1369 و با حضور مصطفی میرسلیم مشاور تحقیقاتی و پژوهشی رییس جمهوری وقت با برگزاری مراسم اختتامیه رسمی به کار خود پایان پایان داد.



** گام چهارم؛ آرامش بعد از جنگ و رقابت ناشران داخلی

چهارمین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با ورود به دهه 70 و رسیدن کشور به سال های آرامش و پشت سرگذاشتن تلاطم و حوادث هشت سال دفاع مقدس از 16 تا 26 اردیبهشت ماه 1370 با ریاست صباح زنگنه در حالی برگزار شد که آغاز دهه 70 هم زمان شد با لزوم و ضرورت بازنگری در قوانین و ضوابط فعالیت ناشران و صنعت نشر کشور و همچنین تدوین آیین نامه نظارت بر چاپ و نشر در شورای عالی انقلاب فرهنگی که ثمره آن بر نظام مند بودن و برنامه کارشناسانه داشتن فعالیت های نمایشگاهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی استوار شد.

چهارمین گام نمایشگاه بین المللی با حضور زنده یاد حسن حبیبی معاون اول رییس جمهوری وقت افتتاح شد، با این نمایشگاه بار دیگر نگاه ها بر ناشران کشورهای اسلامی استوار شد و بر این اساس علاوه بر حضور 230 ناشر داخلی و 170 ناشر از کشورهای اروپایی و آمریکا، این دوره از نمایشگاه میزبان 160 ناشر بین المللی از کشورهای مسلمان بود که در این رخداد 12 هزار عنوان کتاب فارسی توسط ناشران داخلی و بیش از 42 هزار عنوان کتاب از سوی ناشران بین المللی عرضه شد.

همچنین به سبب رسیدن کشور به ساحل آرامش بعد از سال های جنگ تحمیلی و برطرف شدن دغدغه های ناشران در زمینه کاغذ و امکانات فنی دستگاه های چاپ؛ ناشران داخلی با قدرت در این رویداد حاضر شدند و حتی توانستند در مساله فروش آثارشان، گوی سبقت را از رقبای بین المللی خود بربایند و بار دیگر شاهد آشتی حقیقی مردم با کتاب های داخلی به عنوان یار مهربان و هم زبان بودیم.

از دیگر برنامه های جنبی این دوره از نمایشگاه با توجه به رویکرد آن در محوریت ناشران جهان اسلام می توان به برپایی سالن ویژه فلسطین در آینه نشر و برگزاری سمینارهای فرهنگی و شب های شعر انقلاب و مقاومت با حضور شاعران و نویسندگان فلسطینی در روزهای برگزاری نمایشگاه اشاره کرد که علاوه بر اقبال نویسندگان، شعرا و ناشران داخلی از سوی ناشران بین المللی نیز با اقبال بسیاری مواجه شد.



** گام پنجم؛ قوانین جدید برای ناشران داخلی

پنجمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در حالی به ریاست صباح زنگنه از تاریخ 15 تا 25 اردیبهشت ماه 1371 مطابق ادوار گذشته در محل نمایشگاه های بین المللی تهران برگزار شد که بار دیگر آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان رییس جمهوری وقت، این نمایشگاه را رسما افتتاح کرد.

همچنین در این دوره از جشنواره و مطابق قوانین جدید تکلیف شده از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی به فعالیت های نمایشگاهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که در دوره گذشته نمایشگاه (دوره چهارم) به تصویب رسیده بود؛ به ناشران داخلی اطلاع داده شد که تنها می توانند به ارائه و عرضه کتاب هایی بپردازند که از سال 1365 به بعد به چاپ رسیده اند و کتاب های پیش از این تاریخ اجازه حضور و عرضه در نمایشگاه را نخواهند داشت.

یکی از اصلی ترین دلایلی که باعث اتخاذ این تدبیر در ارائه آثار داخلی در نمایشگاه شد این بود که در این سال ها کتاب نیز به مانند دیگر محصولات فرهنگی مشمول حمایت ها و یارانه دولتی شد، این عامل باعث شد تا به ناشران تاکید شود تا تازه ترین آثار خود را برای ارائه به مخطابان در نمایشگاه عرضه کنند به نحوی که به این واسطه چرخ اقتصاد نشر با شتاب و سرعت بیشتری به حرکت در آید.

البته این قانون تنها منحصر به ناشران داخلی نبود و در اعلام رسمی به تمامی ناشران بین المللی حاضر در این رخداد نیز گفته شد که اجازه عرضه کتاب هایی را دارند که بعد از سال 1987 میلادی به چاپ رسیده باشد و آثار قبل از این تاریخ اجازه عرضه در نمکایشگاه را نخواهند داشت.

در پنجمین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران 430 ناشر داخلی با 17 هزار و 600 هزار عنوان کتاب و 565 ناشر خارجی با بیش از 45 هزار عنوان کتاب حاضر بودند و برای نخستین بار از زمان برگزاری این رخداد فروش مستقیم کتاب های خارجی به متقاضیان، جانشین سیستم ثبت سفارش در دوره های قبل شد.

از دیگر ویژگی های این دوره از نمایشگاه کتاب که بار دیگر در بخش بین الملل بروز و ظهور بیشتری داشت به میزگردهایی درباره مساله فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و جایگاه کتاب در جمهوری های مسلمان نشین آسیای میانه مانند کشورهای تازه استقلال یافته آذربایجان، ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و قرقیزستان اختصاص داشت که نه تنها در داخل کشور و در خلال این رخداد بسیار مورد توجه قرار گرفت حتی برای نخستین بار اخبار این رویداد بین المللی را روی خروجی خبرگزاری ها و روزنامه های بین المللی قرار داد و این بار خبر دامنه فعالیت نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با درنوردیدن مرزها شکل جهانی به خود گرفت.

این دوره از نمایشگاه در تاریخ 25 اردیبهشت 1371 و با حضور علی لاریجانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت به کار خود پایان داد.



** گام ششم، همراهی نمایشگاه کتاب با نمایشگاه مطبوعات

ششمین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که بعد از پنج دوره ریاست صباح زنگنه این بار احمد مسجدجامعی را به عنوان رییس برگزاری این نمایشگاه در راس هرم فعالیت های خود می دید از 14 تا 24 اردیبهشت ماه 1372 با حضور آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان رییس جمهوری افتتاح شد.

این دوره از نمایشگاه میزبان 526 ناشر داخلی با 18 هزار عنوان کتاب و 700 ناشر خارجی با 42 هزار عنوان کتاب بود که در این میان 16 هزار کتاب عربی و 26 هزار کتاب لاتین حضور داشتند.

همچنین طبق آمارهای منتشر شده 28 کشور خارجی در کنار ایران زیر چتر واحد نمایشگاه گردهم حضور داشتند.

در این دوره در کنار اهمیت حضور ناشران کشورهای اسلامی برای نخستین بار چند ناشر اختصاصی ادبیات کودک و نوجوان نیز حضور داشتند این مساله در کنار توجه به این گونه ادبیات باعث شد تا نشست های تخصصی در خصوص این گونه ادبیات با حضور میهمانان، نویسندگان و شعرای داخلی و بین المللی برگزار شود.

همچنین از دیگر ویژگی های مهم این دوره از نمایشگاه همزمانی آن با دومین نمایشگاه مطبوعات کشور بود که رقابت نشریات، روزنامه ها و خبرگزاری ها در کنار ناشران علاوه بر داغ تر کردن تنور اخبار حوزه ادبیات باعث شد تا میزان مخاطبان این رویداد نیز رشد بسیار بالایی پیدا کند.

از دیگر اولین هایی که در نمایشگاه ششم کتاب تهران رقم خورد می توان به برپایی بخش فعالیت های فرهنگی و هنری کودکان، برگزاری مسابقه کاریکاتور توطئه شیطانی با محور سلمان رشدی نویسنده مرتد کتاب آیات شیطانی، برگزاری نخستین نمایشگاه خدمات و صنعت چاپ با حضور 50 مرکز، موسسه و چاپخانه و همچنین نخستین نمایشگاه اطلاع رسانی و روابط عمومی ها اشاره کرد که برپایی این رویدادها در کنار ششمین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب و دومین نمایشگاه مطبوعات سرانه مخطابان این رخداد را تنها طی یک سال به بیش از دو برابر افزایش داد.



** گام هفتم؛ عطر شهادت مرتضی آوینی و روز بزرگداشت مردم بوسنی

هفتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به ریاست احمد مسجد جامعی و با حضور آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان رییس جمهوری وقت از14 تا 23 اردیبهشت ماه 1373 با شعار «زبان فارسی میراث مشترک ما» و میزبانی از 26 کشور در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران برگزار شد.

در این دوره به مناسبت نخستین سال شهادت سید شهیدان اهل قلم شهید مرتضی آوینی، غرفه ای ویژه این هنرمند با عنوان هنر و ادبیات انقلاب اسلامی و همچنین به سبب کشتار مسلمانان کشور بوسنی و به پاس احترام و همدردی با این فاجعه، روزی به نام مردم مسلمان بوسنی در بین تقویم این دوره از نمایشگاه گنجانده شد که به مناسبت آن نیز ویژه برنامه های فرهنگی خاصی ترتیب داده و به اجرا رسید.

هفتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در کنار میزبانی از 520 ناشر خارجی و 730 ناشر داخلی در مجموع 61 هزار عنوان کتاب فارسی، عربی و لاتین را به دوستداران یار مهربان عرضه کرد و در این دوره با جدی گرفتن هر چه بیشتر مساله تبلیغات و اطلاع رسانی در حوزه کتاب؛ این رخداد بزرگ فرهنگی برای نخستین بار شاهد حضور فعال شبکه های تلویزیونی و رادیوی در انعکاس رویداد و اخبار و برنامه های بخش های اصلی و ویژه این نمایشگاه در سطح کشور بود ، این عامل باعث شد تا سرانه مخاطبان دیگر استان ها و حتی مسئولان دستگاه های مختلف نظام و دولت بیش از پیش در این رویداد فرهنگی افزایش یابد.

در هفتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران بر خلاف ادوار قبلی که تنها چند سالن به عناوین سالن های ناشران داخلی و بین المللی به فعالیت مشغول بودند، برای نخستین بار سالن های مجزایی به برگزاری بخش های جنبی این رویداد چون اطلاع رسانی و روابط عمومی، خدمات چاپ و نشر، زبان فارسی میراث مشترک ما، فعالیت های جنبی چون سرگرمی های کودکان و نوجوانان و نمایشگاه کتاب از نگاه عکاسان پرداختند که این برنامه ها علاوه بر استقبال بازدیدکنندگان داخلی، بسیار مورد توجه میهمانان بخش بین المللی این رخداد قرار گرفت.

مراسم اختتامیه گام هفتم نمایشگاه بین المللی کتاب تهران با حضور حجت الاسلام علی اکبر ناطق نوری رییس وقت مجلس شورای اسلامی در تاریخ 23 اردیبهشت ماه 1373 برگزار شد.



** گام هشتم، درخشش برنامه های جنبی

هشتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران بار دیگر به ریاست احمد مسجد جامعی از تاریخ 26 اردیبهشت تا چهارم خرداد ماه 1374 در حالی برگزار شد که بار دیگر در مراسم افتتاحیه این رخداد آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان رییس جمهوری وقت حضور داشت.

در این دوره نیز علاوه بر حضور 780 ناشر داخلی با 37 هزار عنوان کتاب، 470 ناشر خارجی از 26 کشور با 35 هزار عنوان کتاب عربی و لاتین حضور داشتند.

گام هشتم نمایشگاه بین الملی کتاب تهران بعد از هفت دوره برگزاری رویداد اصلی و متن این رخداد فرهنگی - تمرکز بر کتاب و عرضه آن - بیشتر برنامه ریزی و روزهای تقویم خود را به برنامه های جنبی اختصاص داده بود که در ادوار پیش این مهم را به اثبات رسانده بودند که علاه بر استقبال مخاطبان داخلی بسیار مورد توجه میهانان خارجی این نمایشگاه قرار گرفته و یکی از اصلی ترین دلایل بازتاب اخبار این نمایشگاه در رسانه های بین المللی در حقیقت وابسته به برگزاری همین برنامه های جنبی است که در روزهای تقویم نمایشگاه بین المللی کتاب تهران گنجانده و به انجام می رسند.

در این دوه نیز برنامه های جنبی متعددی چون مراسم بزرگداشت آیت الله حسن زاده آملی، غرفه سرزمین و مردم ایران، نمایشگاه کتاب و کاریکاتور، نمایشگاه عکس، کتاب از نگاه عکاسان، نمایشگاه و مسابقه قلم در ستیز با تهاجم، مراسم بزرگداشت عید غدیر، سمینار اطلاع رسانی، سمینار بررسی وضع کاغذ در ایران، میزگرد کتاب و خانواده، مراسم یادبود علامه شیخ شوشتری، غرفه نماز و مسابقه کامپیوتری در زمینه معارف علوم قرآنی و اسلامی، سمینار نقد و بررسی وضع نشر و تألیف در گروه علوم انسانی، مراسم روز آزادسازی خرمشهر (محفل شعر و خاطره) سمینار درباره کتاب فرهنگ سُغدی، مراسم بزرگداشت روز عراق، سمینار درباره نقش جایگاه وسایل کتابخانه در کتابداری ایران و روش های علمی مطالعه و تندخوانی برگزار شد که باعث شد تا هشتمین گام نمایشگاه بین المللی کتاب با چنین برنامه ریزی دقیق و فشرده ای در بخش های جنبی در حافظه تاریخ این رویداد به ثبت برسد.

همچنین این نمایشگاه بار دیگر به شکل سال گذشته خود میزبان نمایشگاه بین المللی اطلاع رسانی و روابط عمومی ها بود که این بار 72 موسسه فرهنگی داخلی و بین المللی در این نمایشگاه حضور پیدا کرده بود.

مراسم اختتامیه هشتمین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، چهارم خرداد ماه 1374 با حضور حجت الاسلام علی اکبر ناطق نوری رییس وقت مجلس شورای اسلامی برگزار شد.



** گام نهم؛ تولد سرای اهل قلم و سالن کارنامه نشر

نهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در حالی از 18 تا 28 اردیبهشت ماه 1375 با حضور آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی رییس جمهوری وقت شاهد افتتاح بود که بعد از سه سال ریاست احمد مسجد جامعی این بار سکان ریاست و هدایت خود را به دستان علیرضا برازش سپرده بود.

در این دوره از نمایشگاه کتاب نیز 1340 ناشر داخلی با بیش از 30 هزار عنوان کتاب و 345 ناشر خارجی از 27 کشور جهان با بیش از 40 هزار عنوان کتاب حضور داشتند که تا زمان خود رکورد حضور بالاترین ناشر را در این رویداد فرهنگی از آن خود کرده بود.

اما از جمله مهمترین اتفاقات رخ داده در این دوره که تا زمان حاضر نیز ادامه داشته است تولد سرای اهل قلم و سالن کارنامه نشر بوده که سرای اهل قلم به عنوان محلی برای برگزاری نشست ها، میزگردها و جلسات نقد کتاب و صدور کارت اهل قلم در نمایشگاه به جایگاه بسیار بالایی دست پیدا کرد و سالن کارنامه نشر نیز به عنوان سالن ویژه این رخداد برای برپایی نمایشگاه موضوعی کتاب از آن دوره تا امروز میزبان نمایشگاه های موضوعی بسیار متنوعی بوده که علاوه بر رضایت کارشناسان و منتقدان، بسیار مورد توجه مخطبان ثابت این رویداد بین المللی و فرهنگی قرار گرفته است.

همچنین برگزاری سومین نمایشگاه کتاب از نگاه عکاسان، دومین نمایشگاه بین المللی کتاب و کاریکاتور، نمایشگاه ستیز قلم با تهاجم، بخش ویژه کتاب آفریقا در سالن کارنامه شنر، چهارمین نمایشگاه اطلاع رسانی، اطلاع رسانی کامپیوتری - رایانه ای - برای نخستین بار در نمایشگاه (که از آن به عنوان تولد بخش اطلاع رسانی رایانه ای نیز در تورق تاریخ نمایشگاه های بین المللی کتاب تهران یاد می شود) و بخش بزرگداشت غدیر از اهم برنامه های جنبی گام نهم نمایشگاه بین المللی کتاب تهران بود.

مراسم اختتامیه نهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در حالی در تاریخ 28 اردیبهشت ماه 1375 و با حضور رییس وقت مجلس شورای اسلامی حجت الاسلام علی اکبر ناطق نوری به پایان رسید که برای نخسیتن بار در مراسم اختتامیه این رخداد، ناشران برگزیده سال و ناشران برتر داخلی و خارجی حاضر در این رویداد معرفی شدند و جوایزی را به رسم یادگار از دست مسئولان و دست اندکاران این رخداد فرهنگی و بین المللی دریافت کردند.



** گام دهم؛ فروش 20 میلیاردی و رشد 80 درصدی

دهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران از تاریخ 6 تا 15 اردیبهشت ماه 1376 به ریاست علیرضا برازش برگزار شد ، آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی به عنوان رییس جمهوری وقت در آخرین سال دولت سازندگی با حضور در این نمایشگاه، این رخداد فرهنگی را با شعار و موضوع ویژه و محوری «غدیر، ولایت و امامت» افتتاح کرد.

همچنین در این دوره از نمایشگاه و با رشد اقتصادی و فرهنگی کشور از یک سو، رشد سرانه سواد آموزی از سوی دیگر و همچنین گذشت یک دهه از برگزاری این رویداد و مستحکم شدن جایگاه این نمایشگاه بین المللی کتاب در تقویم فعالیت های جهانی، شاهد رشد چشم گیری در زمینه فروش کتب داخلی و بین المللی بودیم؛ به طوری که مطابق آمارهای ارائه شده در این نمایشگاه حدود 10 میلیون دلار کتاب خارجی عرضه شد و میزان فروش در بخش خارجی نزدیک به 20 میلیارد ثبت شده که در قیاس با دوره پیشین خود رشد 80 درصدی را تجربه کرده بود.

در این دوره 740 ناشر داخلی با 34 هزار عنوان و 360 ناشر خارجی از 28 کشور جهان با بیش از 40 هزار عنوان کتاب در نمایشگاه حضور داشتند که برنامه های جنبی و ویژه ای چون روایت فتح و سرداران شهید، مشاهیر علم و ادب ایران، شهید مطهری و پنجمین نمایشگاه بین المللی اطلاع رسانی با حضور 90 موسسه داخلی و 25 شرکت خارجی از دیگر دلایل رونق این دوره از نمایشگاه به شمار می رفتند.

همچنین چهارمین نمایشگاه مطبوعات بار دیگر همزمان با برپایی این دوره از نمایشگاه کتاب برگزار شد و همراهی نشریات و روزنامه ها و خبرگزاری ها با موج ایجاد شده در عرصه کتاب، به معرفی و تشویق به رشد سرانه مطالعه در کشور منتج شد.

مطابق دو دوره پیشین، مراسم اختتامیه این رویداد با حضور حجت الاسلام علی اکبر ناطق نوری رییس مجلس شورای اسلامی وقت در تاریخ 15 اردیبهشت ماه 1376 در محل نمایشگاه های بین المللی تهران به عنوان میزبان این رخداد برگزار شد.

در مراسم اختتامیه این رخداد، ناشران برگزیده سال و ناشران برتر داخلی و خارجی حاضر در این رویداد معرفی شدند و جوایز خود را از مسئولان و دست اندکاران این رخداد فرهنگی و بین المللی دریافت کردند.

فراهنگ**9266**1601**