ترنم سرود کریسمس در گیلان

به گزارش ایرنا، ارامنه گیلان گرچه مانند دیگر مسیحیان جهان اول ژانویه را بعنوان آغاز سال نو جشن می گیرند، اما بر خلاف کاتولیک ها که 25 دسامبر را روز میلاد مسیح می دانند ، پنجم ژانویه را بعنوان روز ولادت حضرت عیسی جشن می گیرند و روز ششم ژانویه مراسم نمادین غسل تعمید مسیح را برگزار می کنند.
از روزی که نخستین سرودهای کریسمس در سرزمین سبز گیلان طنین انداز شد ، افزون بر 400 سال می گذرد؛ تاریخ نویسان اسکان ارامنه در شمال ایران و گیلان را به دوران حکومت شاه عباس صفوی مسبوق می دانند. بنا به روایت آنان در این دوران حدود 27 هزار خانوار ارمنی برای زراعت و پرورش کرم ابریشم به این خطه کوچانده شدند، اما بیماری و سختی های سفر در آن زمان و دیگر مصایب، تنها به پنج تا شش هزار خانوار از آنان مجال ادامه زندگی داد.
ارامنه در شهرهای مختلف گیلان به ویژه رشت و انزلی و همچنین لاهیجان، لنگرود، رودسر، فومن و تالش سکنا گزیدند؛ آنان در بخش‌های مختلف از جمله بازرگانی ، صنعت، هنر ، طبابت و کسب و کارهای دیگر مشغول فعالیت شدند و خدمات شایانی نیز به همشهریان خود داشتند که از آن میان می توان از آرسن میناسیان ارمنی متولد رشت و بنیانگذار نخستین داروخانه شبانه روزی و خانه سالمندان و معلولان کشور یاد کرد.
ارامنه در گیلان دو کلیسا ساختند؛ کلیسای مریم مقدس بندرانزلی که تاریخ ساخت آن به سال 1885 باز می گردد و اکنون جزء میراث تاریخی استان است و کلیسای مسروپ مقدس که سال ‎ 1880در بازار رشت ساخته شد اما پس از وقوع حریق و از بین رفتن ساختمان، در سال ‎ 1366 هجری شمسی مدرسه آهوردانیان به عنوان کلیسای جدید این شهر انتخاب شد.
آرام چالیان که از سال 1353 به انزلی آمده و علاوه بر فارسی، گاه جمله یا ضرب المثل گیلکی نیز در صحبت هایش به کار می برد، می گوید : آن ایام تعداد ارامنه گیلان زیاد بود و به مناسبت عید کریسمس، یا ارامنه رشت به انزلی می آمدند و یا ارامنه انزلی به رشت می رفتند و برخی دوستان مسلمان مان نیز در جشن شرکت می کردند .
وی می افزاید: در آن دوران در سالن کلیسا مراسم سال نو و میلاد مسیح را جشن می گرفتیم، درخت کاج بزرگی را آذین می بستیم و گروه موسیقی بچه ها به اجرای برنامه می پرداختند.
به گفته آرام چالیان، حالا ارامنه به مناسبت کریسمس و سال نو اغلب به تهران یا ارمنستان می روند.
با این همه هنوز در عید کریسمس، ناقوس کلیساها در گیلان به صدا درآمده، شمع ها برابر تمثال مریم مقدس و فرزندش عیسی مسیح روشن شده و شمیم عود و کندر و آوای گوش نواز سرود و نیایش، به گوش می رسد و پدر بزرگ ها و مادربزرگ های ارمنی که در گیلان مانده اند، خود را برای پذیرایی از فرزندان و نوه هایشان آماده می کنند یا کریسمس را در کنار دوستان مسلمان خود جشن می گیرند.
ˈسیمون ترهوسپیانس مسئول خلیفه گری ارامنه بندرانزلی، در گفت وگو با ایرنا کریسمس یا میلاد مسیح را بزرگترین عید ارامنه خواند و گفت: ارامنه روز میلاد مسیح را تا ساعت چهار بعد از ظهر روزه می‌گیرند، پس از آن به کلیسا رفته و همراه کشیش دعا می‌خوانند، با پایان نیایش حاضران از کشیش نان متبرک می‌گیرند و برای صرف شام و جشن و شادی به خانه‌هایشان باز می گردند.
وی می افزاید: یک روز پس از کریسمس نیز جشن غسل تعمید عیسی مسیح برگزار می شود به این شکل که پسر جوانی غسل تعمید می‌گیرد و پس از آن در منزل خودش مراسم مذهبی برگزار می‌کند و با صلیب در دست، در انتظار دیگر ارامنه می‌ ماند تا مراسم شادمانی را برگزار کنند؛ صلیب بعد از مراسم به کلیسا بازگردانده می شود.
کدبانوهای ارمنی برای سال نو خانه تکانی می کنند و با پخت شیرینی‌های خانگی لذیذ مانند نازوک ، گاتا ، گزیناق و رشته حلوا کام خانواده و میهمانان را شیرین می کنند .
لیدا ناواسارتیان می گوید: غذای مخصوص شب عید ماهی و کوکو سبزی است ولی در کنار آن خورشت شیرین یا کاخسر ، ماهی دودی و آش دوغ نیز تهیه می شود.
وی متذکر می شود: ماهی نماد معجزه حضرت عیسی و یاداور روزی است که مسیح با پنج ماهی دو هزار نفر را خوراک داد .
این کدبانوی ارمنی از درخت کاج می گوید، تقریباً دو روز مانده به ژانویه به خانه آورده و تزئین می شود و تا 12 ژانویه حتما نگه داشته می شود و ستاره درخشانی که بر نوک درخت کاج گذاشته می شود، نماد ولادت و اشاره به ستاره راهنمای محل ولادت حضرت مسیح است.
به گفته ناواسارتیان ، شب میلاد مسیح معمولاً فرزندان در منزل پدر و مادر جمع می شوند، جشن می‌گیرند و دید و بازدیدها نیز تا 12 ژانویه ادامه دارد.
گاهی نیز همه در باشگاهی جمع شده و آنجا تحویل سال میلادی و یا کریسمس را جشن می گیرند.

**همزیستی ارامنه و مسلمانان در گیلان
ارتباط ارامنه و مسلمانان در گیلان همیشه دوستانه بوده و علاوه بر مراودات کاری در مراسم جشن و یا سوگواری یکدیگر شرکت می کردند.
مدرسه ارامنه رشت و انزلی در گذشته پذیرای دانش آموزان مسلمان نیز بود و گیلانیان خاطرات خوشی از تحصیل در این مدارس دارند.
لیلا مسروری که دوران ابتدایی اش را در مدرسه حضرت مریم انزلی گذرانده، می گوید: یک سالن اجتماعات در مدرسه داشتیم که کریسمس ها ، کاج تزئین شده ای آنجا بود و معلم موسیقی روزهای جشن پیانو می نواخت و همگی ما شعرهای دوره آمادگی یا شعرهای کودکانه روز را می خواندیم و فضای شادی بود.
وی می افزاید: ما به داخل کلیسا وارد نمی شدیم، یعنی در آیین مذهبی شرکت نمی کردیم ولی مراسم که تمام می شد، در محوطه والدین دوستانمان را می دیدیم و به آنها تبریک می گفتیم و بین ما و هم کلاسی های ارمنی مان، هدیه های کوچک زیبا رد و بدل می شد .
وی به یاد می آورد که الما اوهانجانیان مدیر مدرسه حضرت مریم، هنگام روانه کردن دانش آموزان برای امتحانات نهایی پایان دوره ابتدایی و ترک همیشگی این مدرسه، خود قرآن به دست گرفت و شاگردهای مسلمان را از زیر این کتاب آسمانی رد کرد.
او می گوید: ما صلحو احترام به دیگر ادیان الهی را از این بانوی فرهیخته ارمنی فرا گرفتیم .
شاید همین خاطرات خوش موجب شده که بسیاری از کافه ها ، رستوران ها و فروشگاه ها به مناسبت این ایام، با کاج و عروسک بابانوئل شادی کریسمس را به خیابان های رشت و انزلی می آورند.
مسیح برای مردم جهان نماد شفقت است و ارامنه استان گیلان آرزو می کنند که نوای ناقوس کلیساهای جهان نویدبخش صلح ، دوستی ، آرامش و خوشبختی برای همه مردم دنیا باشد.
خبرنگار: گیتی بابایی ** انتشاردهنده: امیرحسین کبیری
6030/2007