حضرت محمد(ص)؛ بشارت دهنده گفتمان صلح و عدالت در جهان

حضرت محمد(ص) آخرین فرستاده پروردگار و پیام آور خوبی و مهربانی در 17 ربیع الاول سال عام الفیل در سرزمین حجاز در مکه دیده به جهان گشودند. پدر ایشان عبدالله از بزرگان قریش و مادر آن بزرگوار آمنه از بانوان پرهیزگار آن روزگار بود.

امین، مصطفی، نبی الرحمه، رسول الله، خاتم النبیین، سید المرسلین، رسول اعظم، رسول اکرم، طه و یس از لقب های پیامبراکرم(ص) به شمار می روند.

ایشان در دوره کودکی پدر و مادرشان را از دست دادند و از آن پس در کنار عبدالمطلب پدربزرگ و ابوطالب عموی خویش رشد و پرورش یافتند و با والاترین صفت های انسانی آشنا شدند.

پیامبر اکرم(ص) از همان دوره کودکی به دلیل ویژگی های اخلاقی والایی چون امانت داری، درستی و راست کرداری، به «محمد امین» شهرت یافتند. نبی مکرم اسلام در 25 سالگی با حضرت خدیجه(س) از بانوان ثروتمند مکه ازدواج کردند، بانویی والامقام که پس از مبعوث شدن حضرت محمد(ص) به پیامبری، تمامی ثروت خویش را در راه گسترش اسلام و دستیابی به آرمان های متعالی آن صرف کرد.

حضرت محمد(ص) پیش از برگزیده شدن به عنوان خاتم پیامبران همیشه در غار حرا که در کوه های اطراف مکه به نیایش به درگاه ایزدمنان می پرداختند تا هنگامی که جبرییل(ع) در 27 رجب بر محمد مصطفی(ص) نازل شد و فرمود «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ...» یعنی بخوان! به نام پروردگارت که خلق کرد! و اینگونه ایشان به عنوان عهده دار شریعت اسلام برگزیده شدند.

پس از آن پیامبر(ص) به دلیل شرایط آن زمان حضرت محمد(ص)، نخست به دعوت پنهانی اسلام پرداختند و با یاری حضرت خدیجه(س) و حضرت علی(ع) به گسترش این دین الهی همت گماشتند تا آن که پس از سه سال دعوت خویش را آشکار کردند و اینگونه این دین مبین در میان مردم پذیرفته شد اما دشمنان رسول اکرم(ص) که موقعیت خود را به شدت در خطر می دیدند، به کارشکنی روی آوردند و مشکل های بسیاری را برای مسلمانان ایجاد کردند.

این امر سبب شد تا پروردگار فرمان هجرت از مکه به مدینه را به حضرت محمد(ص) بدهند. در سال های رسالت ایشان در مدینه پایه های دین اسلام مستحکم تر از پیش شد و اینگونه مدتی بعد آن والامقام بدون هیچ گونه درگیری، مکه را فتح کردند.

حجه الوداع نیز از مهم ترین وقایع تاریخ اسلام به شمار می رود که در سال دهم هجرت رخ داد. در آن زمان رسول اکرم(ص) در مسیر بازگشت از حجه الوداع، همراهان خویش را در منطقه ای به نام غدیر خم گرد هم آوردند و موضوع خلافت و جانشینی خود را برای همگان مطرح ساختند و فرمودند:«هر که من مولای اویم، علی مولای اوست.»

سرانجام حضرت محمد(ص) در 28 صفر 10 هجری در 63 سالگی به دیار حق شتافتند. اکنون بارگاه ملکوتی ایشان میعادگاه دوستداران پیام آور صلح و دوستی است و این هنگامه مبارک فرصتی است که سیره و سنت رسول اکرم(ص) بیش از پیش بررسی شود.

17ربیع الاول سالروز میلاد حضرت محمد(ص) و ولادت امام صادق(ع)، روز اخلاق و مهرورزی نامگذاری شده است تا پیروان راستین دین اسلام با توجه روش و منش پیامبر اکرم(ص) و خاندان ایشان در مسیر دستیابی به صلح و دوستی گام بردارند.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز میلاد پیامبر گرامی اسلام با «حجت الاسلام صادق گلزاده» معاون فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب به گفت و گو پرداخت.

حجت الاسلام گلزاده با بیان اینکه اهل سنت و شیعیان به ترتیب تاریخ ولادت پیامبر بزرگ اسلام(ص) را 12 و 17 ربیع الاول می دانند، گفت: این امر سبب شده است تا در نظام مقدس جمهوری اسلامی که داعیه دار وحدت و تقریب میان امت اسلامی به شمار می رود، 12 تا 17 ربیع الاول به عنوان هفته وحدت نامگذاری کند تا ظرفیتی عملی و اقدامی سنجیده در جهت تحقق وحدت اسلامی و تقریب میان مذهب های اسلامی صورت پذیرد. حضرت محمد(ص) در شهر مقدس مکه و در کنار کعبه به دنیا آمدند و شخصیتی بی نظیر به شمار می روند که بشارت ولادت، نبوت و دین ایشان را پیامبران پیشین داده بودند. همچنین در هنگام میلاد رسول اکرم(ع) رخدادهایی همچون ترک برداشتن طاق کسری و ... که پیش بینی شده بود، به وقوع پیوست.

معاون فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب درباره شخصیت و حیات حضرت محمد(ص)، بیان داشت: پیامبر اکرم(ص) به عنوان شخصیتی برجسته، امین، جوانمرد و خوش اخلاق یکی از بهترین افراد روزگار در میان قریش بودند. در تاریخ روایت شده است؛ آخرین فرستاده خداوند بسیار امانتدار به شمار می رفتند به گونه ای که افراد گوناگون، ارزشمندترین اموال خویش را برای نگهداری به حضرت محمد(ص) می سپردند. علاوه بر آن خاتم الانبیاء(ص) به جوانمردی مشهور بودند زیرا در پیمان «حِلفُ الفُضول» که میان برخی طوایف قریش در عصر جاهلیت برای حمایت از ستمدیدگان در مکه منعقد شد، توانستند در دفاع از حقوق مظلومان و رویارویی با ظلم نقش مهمی را ایفا کنند.

وی در ادامه افزود: زمانی که ایشان به پیامبری مبعوث شدند، مکه در شرایط خاصی به سر می برد و مشرکان در اوج قدرت نمایی و زورگویی بودند. دوران نبوت ایشان 23 سال به طول انجامید و نیمی از این زمان در مکه و نیمی دیگر در مدینه سپری شد که در آن هنگامه حوادث بزرگی به وقوع پیوست.

حجت الاسلام گلزاده دوران شعب ابی طالب را یکی از سخت ترین برهه های تاریخی برای مسلمانان دانست و تصریح کرد: به یقین اسلام جلوه بسیار ممتاز و برجسته ای از مدیریت نوین است و از شاخصه های مهم آن، مدیریت بحران محسوب می شود. رسول اکرم(ص) توانستند بسیار عالی به این نوع از مدیریت در دوره محاصره اقتصادی مسلمانان بپردازند یعنی به عملیاتی سازی و اجرای این مهم به خوبی اقدام کردند. مشرکان گرچه پیامبری ایشان را قبول نداشتند اما بر امانت داری، صداقت، پیمان جوانمردی حضرت محمد(ص) اعتقاد داشتند.

تجربه تجاری آخرین فرستاده خداوند در کمک به حضرت خدیجه(س) پیش از جریان رسالت، سفر تجاری پیامبر اکرم(ص) به شام و ... نشان می دهد گذشته از جنبه های الهی، ایشان به عنوان محمد امین شخصیتی به شمار می رفتند که همگان حتی دشمنان به آن والامقام ارادت داشتند اما آن بزرگوار را مانع دستیابی به اهداف خویش می دانستند و نمی خواستند به پیامبری ایشان اعتراف کنند. در جریان شعب ابی طالب، حضرت محمد(ص) با وجود سختی های فراوان از این آزمون مهم سربلند بیرون آمدند.

معاون فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب با بیان اینکه پیامبر اکرم(ص) توانستند در عصر جاهلیت، حقوق انسانی را در جامعه برپا و آن را به رسمیت بشناسند، یادآور شد: حضرت محمد(ص) انسان ممتاز الهی به شمار می روند که با استفاده از قابلیت بشر عصر جاهلیت و بهره گیری از ویژگی های ممتاز بشری، تحول آفرینی بزرگی را در جامعه آن روز و پس از آن انجام داده اند و اکنون آثار آن را می توان به خوبی در جهان اسلام مشاهده کرد.

وی با بیان اینکه حضرت محمد(ص) میان سیاست و دین توازن برقرار کردند، گفت: در واقع شریعت به معنای آداب زندگی، بینش و منش محسوب می شود. اگر این مسایل در دین پذیرفته شود، دستورهای قرآن کریم در ابعاد گسترده ای، اجتماعی به شمار می روند. نماز جماعت، حج، امر به معروف و نهی همگی عبادت هستند اما در کنار آن، احکام سیاسی و اجتماعی نیز محسوب می شوند. با توجه به این موارد جامعه به قانون ها و مقرراتی نیاز دارد و دین پر از احکام سیاسی و اجتماعی است بنابراین سیاست از روح دین برمی آید و می توان بیان کرد که «سیاست ما عین دیانت ما» است. یعنی رسول اکرم(ص) نیز با حاکمیت شریعت و دیانت، قواعد را از درون دین بدست آوردند و دستورهای سیاسی را استخراج کردند که در نهایت به تشکیل حکومت اسلامی انجامید.

حجت الاسلام گلزاده با اشاره به اینکه نخستین شیوه برخورد حضرت محمد(ص) با دشمنان به صورت صلح، آرامش و گفتمان متعادل بوده است، عنوان کرد: پیامبر(ص) دارای ظرفیت های شخصیتی چون زمان شناسی، جامعه شناسی، مخاطب شناسی و تمامی قابلیت های الهی بودند و به اقتضای شرایط از آن ویژگی ها در برخورد با افراد گوناگون استفاده می کردند. این مهم نشان می دهد که اگر انسان از گفتمان بشری، دینی، مذهبی، اقوامی، ملی و ... به درستی استفاده کند، می تواند با مخالفان برخورد قابل پذیرش و جذب کننده ای داشته باشد.

معاون فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب در ارتباط با روش های دفاع حضرت محمد(ص) از حقانیت اسلام بیان داشت: رسول اکرم(ص) با توجه به شرایط آن روزگار و برای دفاع از حقانیت این دین الهی به نبردهای بسیاری در برابر مشرکان پرداختند. ایشان هیچ گاه آغازگر جنگی نبودند و تنها در مقام دفاع به این امر روی می آوردند. جنگ های احد، بدر، احزاب و ... به یقین دارای ماهیت دفاع از اسلام و پیشگیری از تهاجم دشمنان بوده است.

آیه های بسیاری در ارتباط با صفت ها و ویژگی های حضرت محمد(ص) وجود دارد و پروردگار یکتا با واژه های زیبایی چون اشرف مخلوقات و انبیاء؛ پیامبراکرم(ص) را در این آیه های آسمانی ستایش می کند. یکی از صفت هایی که از جمله ممتازترین توصیف های حضرت محمد(ص) در میان آیه های قرآن بیان شده، خلق عظیم است. در آیه یکم سوره مبارکه «قلم» خداوند ایشان را این گونه توصیف می کند: «تو ای پیامبر دارای اخلاق بزرگی هستی». همچنین خداوند در آیه 21 سوره «احزاب» می فرماید: «مسلّماً برای شما در زندگی رسول خدا سرمشق نیکویی بود، برای آنها که امید به رحمت خدا و روز رستاخیز دارند و خدا را بسیار یاد می‌کنند.»

حجت الاسلام گلزاده حضرت محمد(ص) را الگوی انسانیت، خوبی ها و رحمت دانست و توضیح داد: اگرچه اینک گروه های تکفیری وابسته به صهیونیسم و استکبار جهانی می کوشند هدف های متعالی اسلام را مخدوش کنند اما هیچ گاه این رویدادها نتوانسته اند از عظمت این دین آسمانی بکاهند. همواره دشمنان اسلام در تلاشند، شبهه هایی میان شرق و غرب درباره این دین مبین ایجاد کنند تا جهانیان نتوانند حقیقت اسلام را درک کنند. این گروه ها در صدر اسلام در قالب جنگ های نیابتی افرادی را به صحنه می آوردند تا جایگاه والای رسول اکرم(ص) را که محور اجتماع، اتحاد و همبستگی انسانی است، در نگاه دیگران زیر سوال ببرند اما هرگز در این زمینه موفق نشدند و نخواهند شد.

معاون فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب درباره عواملی که سبب شد تا حضرت محمد(ص) به عنوان پیامبر صلح و دوستی در میان جهانیان مشهور شوند، گفت: این امر نتیجه چند موضوع به شمار می رود. نخست آنکه بشارتی که انبیاء در طول تاریخ به مردم در زمینه رسالت رسول اکرم(ص) به عنوان پیامبر صلح و دوستی می دادند و دیگر آنکه حضرت محمد(ص) مفاهیمی چون صلح، برادری، نوع دوستی و حقوق بشر را برای جامعه روزگار خویش تبیین کردند و در واقع با شخصیت وارسته خود و کلام وحی به عنوان پیامبر صلح و دوستی در جهان مطرح شدند.

وی دلیل اینکه جهانیان حتی جامعه غیرمسلمان به بررسی ابعاد مختلف شخصیت حضرت محمد(ص) می پردازند، اینگونه شرح داد: قرآن کریم دارای نکته های ارزشمند تاریخی، قصه، حکمت و عقلانیت است که تمامی انسان ها با هر دین و جایگاهی می توانند این ویژگی ها را به راحتی دریابند. شخصیت محمد مصطفی(ص) یک شخصیت جهانی به شمار می رود یعنی حتی افرادی که مسلمان نیستند نیز ایشان را به عنوان شخصیت برجسته بشری قبول دارند. دانش و بینشی که رسول اکرم(ص) در طول دوره رسالت خویش ارایه کردند یعنی روایت ها، روش و منش، استدلال های عقلانی، حکمت و مباحث دینی همگی نشان از جایگاه والای ایشان دارند. دین اسلام دارای مباحث فرا دینی است و محتوای سنت، کتاب الهی و پیامبر اکرم(ص) که عنصر کلیدی و راهبردی این دین آسمانی محسوب می شوند، راهگشای هر فردی در جهان خواهد بود.

حجت الاسلام گلزاده در ادامه افزود: ایشان سیاستمداری برجسته بودند زیرا در دوره جاهلیت، با طرح و تبیین حقوق زن در اسلام به مدیریت مشکل های این قشر از جامعه پرداختند. پیامبر(ص) در زمانی که مردم عربستان، دختران خود را زنده به گور می کردند، مقام زن را به بالاترین عزت ممکن در تاریخ بشر رساندند و ولادت فرزند دختر را رحمت معنا کردند و این نشانه آن است که دین اسلام به مقام زن توجه ویژه ای دارد. همچنین در منطقه ای که کفار قریش با قدرت زندگی می کردند توانستند با معرفی اسلام و بهره گیری از فصاحت و بلاغت قرآن کریم بر آنان اثر بگذارند و سبب مسلمان شدن تعدادی از آنها شوند و اینگونه با تربیت یارانی راستین و پایان دادن به اختلاف های بسیاری در جامعه آن روز، سیاست و تدبیر خود را به همگان نشان دهند و اکنون سیاسمتداران باید با بازخوانی پرونده سیاسی و حکومتی خاتم الانبیاء(ص) در مسیر ایشان گام بردارند تا بتوانند وحدت را برای جامعه اسلامی به ارمغان آوردند و اختلاف ها را از میان بردارند.

معاون فرهنگی مجمع جهانی تقریب مذاهب با اشاره به اینکه میان دولت دینی و مدرن فاصله ای نیست، گفت: دولت مدرن بشری از حقیقت دین برخاسته است و در این دولت نیز بحث تمدن نوین اسلامی مطرح می شود بنابراین میان دولت اسلامی و دینی و دولت مدرن بشری فاصله ای وجود ندارد بلکه دولت مدرن بشری می تواند همراهی بسیار بالایی با دین داشته باشد.

وی در پایان درباره رسالت مسلمان پس از رحلت نبی اکرم(ص) بیان داشت: محور وحدت مسلمانان حضرت محمد(ص) است و محبت ایشان قدر مشترک امت اسلامی به شمار می رود. اگر مسلمانان حول محورهایی چون قرآن، توحید، ائمه معصومین(ع)، معاد، نبوت، قبله واحد، حج، نماز و.... گرد هم بیایند، دشمن نمی تواند کاری از پیش ببرد و به هدف های خود دست یابد. همچنین برای از میان بردن اختلاف نظرها میان مسلمانان، بایستی در مسیر اسلام، زندگی مسالمت آمیز و نجات از تکفیر گام برداشت.

*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: فاطمه مهدوی**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9128**2002**9131
*ایرنا مقاله کانالی برای انعکاس مقاله های اندیشکده ها- پژوهشکده ها- دانشکده ها- مراکز تحقیقاتی و رسانه های ایران وجهان
IRNAARTICLE@