جمعه, 26 آذر 1395 ساعت 12:28

دانشور؛ بانوی داستان نویسی فارسی

این مورد را ارزیابی کنید
(0 رای‌ها)
«سیمین دانشور» نویسنده و مترجمی بود که توانست نام یک زن را در میان بزرگان داستان نویسی و ادبیات معاصر بلندآوازه سازد. از دید بسیاری، رمان سووشون نماد قدرتنمایی دانشور در هنر داستان نویسی است.
دانشور در هشتم اردیبهشت ماه سال ۱۳۰۰ در شیراز به دنیا آمد، دوره دانش آموزی ابتدایی و دبیرستان را در مدرسه‌ «مهر آیین» به پایان برد و سپس برای تحصیل در رشته‌ زبان و ادبیات فارسی وارد دانشگاه تهران شد.
پدرش در سال 1320 زمانی که دانشور موفق به اخذ مدرک کارشناسی شده بود، درگذشت. پس از این رخداد با وجود درآمد مکفی پدر و ثروت مادرش برای مدتی مجبور به کار کردن شد. دانشور به نوشتن مقاله برای روزنامه «ایران» آن زمان با نام مستعار «شیرازی بی‌نام» پرداخت، او برای مدت کوتاهی نیز در رادیو تهران مشغول به کار شد.
دانشور در سال 1327 توانست نخستین مجموعه داستان ‌های کوتاهش را با عنوان «آتش خاموش» منتشر کند که برخی از داستان‌های این مجموعه 16 قسمتی، پیشتر در روزنامه کیهان، مجله بانو و امید چاپ شده بود.
او در سال 1329 با دفاع از رساله خود درباره زیبایی شناسی موفق به کسب درجه دکترا از دانشگاه تهران شد. دانشور در همین سال با «جلال آل‌احمد» نویسنده نامدار معاصر ازدواج کرد. دانشور 2 سال بعد برای تحصیل در رشته زیبایی‌شناسی به دانشگاه «استنفورد» آمریکا رفت و پس از بازگشت در هنرستان هنرهای زیبا و دانشگاه تهران تدریس کرد. او در سال ۱۳۵۸ از دانشگاه تهران بازنشسته شد.
دانشور آثار برجسته ای را نوشته یا ترجمه کرده است. از مجموعه داستان های او می توان به آتش خاموش، «شهری چون بهشت»، «به کی سلام کنم؟» و «از پرنده‌های مهاجر بپرس» اشاره کرد. همچنین از رمان های دانشور باید به «سَووشون»، «جزیره سرگردانی» و «ساربان سرگردان» یاد کرد.
در زمینه ترجمه نیز می توان به «سرباز شکلاتی»، اثر «برنارد شاو»، «دشمنان» اثر «آنتوان چخوف»، «بنال وطن»، اثر «آلن پیتون»، «داغ ننگ، اثر «ناتانیل هاثورن» و «باغ آلبالو» اثر «آنتوان چخوف» اشاره کرد. دانشور همچنین آثار غیرداستانی را از خود برجای گذاشته است از جمله «غروب جلال»، «شاهکارهای فرش ایران»، «راهنمای صنایع ایران»، «ذن بودیسم» و «مبانی استتیک».
این نویسنده و مترجم نامدار 19 اسفند سال 1390 ، در سن 90 سالگی در تهران دیده از جهان فروبست.

**سبک و درونمایه آثار
سیالیت نثر سیمین دانشور بنا به گفته خود او و البته بسیاری از کارشناسان و منتقدان ادبی کشور وامدار نثر بوستان سعدی است و تعبیرهای عرفانی و عاطفی موجود در زبان این نویسنده فقید نیز تا حد زیادی مدیون تاکید او بر مطالعه اشعار حافظ است. همچنین دانشور نویسنده ای است که به اصول واقع گرایی (رئالیسم) در داستان تاکیدی وافر داشت و روایت های انتزاعی (آبستره) را نمی پسندید و همواره بر واقع گرایی تاکید می کرد.
داستان های کوتاه دانشور در قیاس با رمان های او از وزن و اعتبار درخوری برخوردار نیستند و نمی توان آن ها را هم طراز داستان های کوتاه نویسندگانی همچون «صادق هدایت» و «بزرگ علوی» تلقی کرد.(2)
کارنامه دانشور در حوزه ادبیات داستانی مبین آن است که وی در طول زندگی ادبی خویش ، از اصول و موازین سه مکتب «رمانتیسم»، «رئالیسم» و «سوررئالیسم» تاثیر پذیرفته است. به گونه ای که در نخستین مجموعه داستان های کوتاه خود، متاثر از رمانتیسم بوده و در دومین و سومین آن ها، از موازین رئالیسم بهره جسته و در آخرین آثارش به فراواقع گرایی (سورئالیسم) توجه داشته است.(3)

**فرهنگ عامه
کاربرد فرهنگ عامه در بیشتر آثار دانشور دیده می شود. او شناخت عمیقی از فرهنگ مردم و پژوهش های مربوط به آن دارد و تنها از فرهنگ مردم زادگاهش نمی نویسد، بلکه فرهنگِ مردمِ دیگر نقاط ایران هم در آثارش دیده می شود. او می کوشد تا توجه خواننده را به جنبه هنری، ادبی و ملی برخی مولفه های فرهنگی مانند آیین ها، هنرهای عامه، قصه ها و ترانه ها جلب کند. تصویر ارایه شده از این باورها در نهایت زیبا و همراه با حس مطلوب نوستالژی یا غم غربت است. برخی از آداب و رسوم در سیر رخدادهای داستان های دانشور مانند مراسم مربوط به عروسی، عید نوروز و سوگواری نقش محوری دارند.(4)

**رمان سووشون
به باور بسیاری از منتقدان یکی از بهترین آثار دانشور رمان سووشون است. این رمان توصیف و روایت اوضاع نابهنجار اجتماعی و تسلط بیگانگان برکشور در سال های جنگ جهانی دوم است. این کتاب، اثری رئالیستی با ساختاری منسجم و محکم است. راوی در سووشون، «دانای کل» است و حوادث داستان را به ترتیب توالی زمانی نقل می کند.
دانشور در این رمان با استفاده از قدرت کم نظیر خود در روایت داستان و گنجاندن توامان فرهنگ، اندیشه، زبان ایرانی، فنون و ابزارهای داستان نویسی غربی در آن، همراه با مبانی فکری، فلسفی، مذهبی، عرفانی و جلوه های اساطیری و تاریخی ایران کهن و ایران اسلامی توانسته است بافته ای هزار رنگ و قشنگ را در عین استحکام ساخت و زبان، بیان، قدرت جذب و تاثیر بسازد.(5)
به باور «جمال میرصادقی» نویسنده و منتقد ادبی، رمان «سووشون» در حقیقت تبدیل کتاب «غرب زدگی» آل احمد در قالب قواعد رمان است. همچنین «حسین سناپور» منتقد ادبی و نویسنده بر این باور است که دانشور در این رمان رئالیستی با بهره گیری از همه نیروهای مختلف و درگیر اجتماع، قشرهای مختلف مردم و فرهنگ تمام آدم ها و تقابل آنها با یکدیگر، داستان کاملی برای ما می سازد که همه این مباحث باعث می شود رمان سووشون یک اثر خوب باشد.

**نماد پردازی در آثار دانشور
دانشور در داستان های سووشون، جزیره سرگردانی و ساربان سرگردان در ورای واقعگرایی زیبا و برجسته خود، به گونه ای طبیعی و در عین حال درخشان، تاثیرگذار و جذاب نمادپردازی کرده است. او از نمادپردازی به بهترین شکل در جهت هر چه ژرف تر و گسترده تر ساختن ابعاد و وجوه القایی اندیشه ها و عواطف مورد نظرش سود جسته است.
این نمادپردازی در هر سه رمان او، در زبان و تعبیرهای زبانی، اشیاء، حوادث و رویدادها، توصیف ها، شخصیت پردازی ها، گفت و گوها و حتی زمان ها و مکان ها وجود دارد. برخی نمادها همچون نارنج، ترنج، بهار نارنج، سرو، کاج و سیب در هر سه رمان مکرر آمده اند و چونان رشته ای پنهان هر سه رمان را به هم متصل کرده اند. اشاره به فقر، فساد و نابسامانی اجتماعی در هر سه رمان و جملاتی نمادین با این مضمون که همه مردم ایران شاعراند و نیز اشاره به خورشید و ارباب آسمانی در 2 رمان سووشون و ساربان سرگردان آمده است.(7)
*پی نوشت ها
1- صدری نیا، باقر، خلیل هومن، ابراهیم، «بررسی سیر تحول شیوه های روایت و زاویه دید در داستان های کوتاه سیمین دانشور»، مجله بوستان ادب، دوره دوم، شماره سوم، پاییز 1389، ص 181
2- همان، ص198
3- دری، نجمه، خیراندیش، سیدمهدی، «مقایسه بازتاب فرهنگ عامه در آثار سیمین دانشور و احمد محمود»، دوفصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه، سال دوم، شماره 3، بهار و تابستان 1393، ص101
4- قبادی، حسینعلی، نوری خاتونبانی، علی، «نمادپردازی در رمان های سیمین دانشور»، نشریه پژوهش های ادب عرفانی، پاییز 1386، شماره 3 ،ص67
5 - همان، ص82
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
خبرنگار:محمدستاری**انتشاردهنده: سیدمحمد موسی کاظمی**پژوهشم**458**9279

اطلاعات تکميلي

خواندن 886 دفعه

نظر دادن

از پر شدن تمامی موارد الزامی ستاره‌دار (*) اطمینان حاصل کنید. کد HTML مجاز نیست.

آخرین اخبار

اخبار انتشارات دیجیتال

پربازدیدترین اخبار