نمایشگاه بیروت/جشن کتاب و فرصتی برای مقابله با جهل و افراط گرایی

به گزارش ایرنا، این نمایشگاه که با استقبال چشمگیر مردم و نخبگان مواجه شده، یک فرصتی فرهنگی مهم برای طرح دغدغه های موجود در زمینه کتاب ، چاپ و نشر و مطالعه در جهان عرب به ویژه در لبنان است.
این نمایشگاه 14 روزه که از سال 1956تاکنون حتی در دوران جنگ داخلی در این کشور فعالیتش متوقف نشده است، عصر پنجشنبه گذشته در تالار بیال محل برگزاری نمایشگاه های بین المللی لبنان آغاز بکار کرده است.
رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، جامعه المصطفی شعبه لبنان و یک انتشارات ویژه کودکان از مشهد مقدس هم در این نمایشگاه حضور دارند.
با این حال در لبنان نمی توان از یک رویداد فرهنگی سخن گفت و از فضای سیاسی و نظامی حاکم بر منطقه حرفی به میان نیاورد.
دست اندرکاران امور فرهنگی معتقدند ظهور گروه های تکفیری به افت فرهنگی منجر شده است اما با این وجود هرگونه فعالیت فرهنگی ولو کوچک می تواند این وضعیت پیش آمده را به چالش بکشد و برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب بیروت نیز در این چارچوب قابل اهتمام است.
«اسکندر حبش» مسئول صفحه فرهنگی روزنامه السفیر در گفت وگو با ایرنا با تاکید بر این ارزیابی ، گفت که تحولات سیاسی و نظامی در منطقه باعث افت وحشتناک در حوزه فرهنگ شده است.
وی درعین حال خاطر نشان کرد که اما فرهنگ مقاومت قاطعانه تلاش دارد با همه نوع عقب افتادگی در حوزه فرهنگ مقابله کند.
حبش با بیان اینکه هرگونه کار فرهنگی مفید و ضروری است، گفت: نمایشگاه کتاب بیروت در زمره فعالیت های ضروری برای تقویت فرهنگ مبارزه با تکفیر و ظلم است.
این کارشناس فرهنگی خاطرنشان کرد: نمایشگاه بیروت اگرچه جزو بزرگترین نمایشگاه ها در منطقه نیست و فعالیت های آن ساده است اما اهالی فرهنگ و دست اندرکاران امور فرهنگی باید از آن دفاع کنند و مشوق برگزاری آن باشند.
این نمایشگاه فرصتی مغتنم برای معرفی کتاب های جدید و نویسندگان برجسته و فعالیت های فرهنگی مهم به مردم لبنان است.
نظرسنجی هایی که هر سال درباره کتاب های پرفروش انجام می شود نتایج شوک آوری داشته و نشان می دهد که کتاب های آشپزی و طالع بینی در نمایشگاه بیش از سایر کتاب ها مورد توجه قرار داشته است.
حبش با بیان اینکه، این پدیده به نمایشگاه بیروت اختصاص ندارد و پدیده جهانی به شمار می آید، گفت: موضوعات جدی با کاهش اقبال عمومی مواجه شده است.
مسئول صفحه فرهنگی روزنامه السفیر گفت که « کاهش اقبال جوانان به ادبیات ، اندیشه و فلسفه قابل درک است» زیرا انتشار گسترده تصاویر سر بریدن، قتل و کشتار در رسانه ها باعث شستشوی مغزی این جوان ها شده است.
با این وجود حبش معتقد است نباید ناامید شد، زیرا کتاب های زیادی وجود دارند که ارزش خواندن را دارند و باید نسبت به «فرهنگ جوانان» توجه ویژه ای صورت گیرد.
وی تاکید کرد که با وجود ضعف در حوزه فرهنگی لبنان و جهان عرب، هنوز هم کسانی که اهل مطالعه خوب و جدی باشند، وجود دارند، یکی از نشانه های مثبت در این زمینه افزایش ناشران کتاب است و همچنین اقبال خوب مردم به نمایشگاه کتاب بیروت چهره درخشانی در این زمینه ترسیم می کند.
به اعتقاد حبش نمایشگاه کتاب بیروت در کنار تئاتر ، سینما و نشست های فکری و فرهنگی و نمایشگاه های هنری، فضای فرهنگی موجود در پایتخت لبنان را تکمیل می کند.
نکته برجسته ای که در نمایشگاه کتاب بیروت وجود دارد این است که در مقایسه با نمایشگاه ها در دیگر کشورهای عربی که بعضی کتاب ها فقط به خاطرعنوان و نامشان ممنوع می شوند، کنترل و سختگیری کمتری در آن وجود دارد.
این کارشناس فرهنگی معتقد است بیروت در زمره شهرهایی قرار دارد که میانه خوبی با آزادی دارند و برای همین نیز بسیاری از نویسندگان عرب ترجیح می دهند کتاب های خود را در پایتخت لبنان چاپ و منتشر کنند.
همه دست اندرکاران امور فرهنگی درباره این ویژگی بیروت متفق القول هستند.
«زاهی وهبی » از شاعران و فعالان رسانه ای در لبنان در گفت وگو با ایرنا تاکید کرد که بیروت واقعی در چهره فرهنگی این شهر و مقاومت آن در مقابل دشمن صهیونیستی و جهالت و عقب ماندگی و افراط گرایی تجلی پیدا می کند.
وی افزود: رگ حیات واقعی مردم در اختیار سیاسیونی نیست که بر زندگی آنها سیطره پیدا کرده اند بلکه شعرا ، داستان نویسان و طراحان آن را بیان می کنند.
این شاعر لبنانی معتقد است که نمایشگاه بین المللی کتاب نقطه ای نورانی در دل پایتخت لبنان و بخشی مهم از فضای فرهنگی آن است که روح واقعی بیروت را منعکس می کند.
وهبی ابراز امیدواری کرد که این نمایشگاه توسعه پیدا کند و امکانات بیشتری در اختیار آن قرار گیرد و دولت لبنان از طریق افزایش کمک ها به وزارت فرهنگ، به طور واقعی از آن حمایت کند.
وی گفت: نمایشگاه بیروت باعث جلب توجه به کتاب و اهمیت آن می شود به ویژه در جهان عرب که با بحران ها و مشکلات زیادی همچون جنگ و افراط گرایی و تکفیر دست به گریبان است.
نمایشگاه کتاب بیروت که قدیمی ترین نمایشگاه کتاب در میان کشورهای عربی به شمار می آید در شصت سال گذشته بدون وقفه برگزار شده و شرایط مختلف همچون جنگ ها ، اشغالگری و درگیری ها مانع از برگزاری آن نشده است. برای همین نیز این نمایشگاه به اعتقاد وهبی، فرصتی برای تاکید بر جایگاه پیشرو پایتخت لبنان در عرصه کتاب به شمار می آید.
وهبی تاکید کرد که بیروت اصرار دارد با گسترش فرصت های فرهنگی بتواند با مصرف زدگی ، سطحی نگری و تهی کردن مغزها مقابله کند.
این نویسنده لبنانی با ابراز تاسف از پایین بودن سطح مطالعه در جهان عرب، برگزاری نمایشگاه های کتاب را راهی برای مبارزه با این واقعیت تلخ دانست و گفت: داستان ، کتاب های فلسفی و اندیشه محور هنوز هم فروش خوبی دارند و باید به جای گریه و زاری، به دنبال راهی برای از بین بردن شکاف بین نویسنده و خواننده بود و جدائی کتاب و مردم بود.
وهبی تاکید کرد: مهمترین چیز آن است که ایمان بیاوریم کتاب وسیله ای برای خروج از تونل تاریک جهالت و پلی بین آرا و اندیشه های متنوع است و باعث افزایش آگاهی و معرفت می شود.
حضور نیافتن « تمام سلام» نخست وزیر دولت عهده دار امور جاری و « سعد حریری» نخست وزیر مامور تشکیل دولت جدید لبنان در مراسم گشایش این نمایشگاه برای اصحاب فرهنگ و دوستداران کتاب خوش آیند نبوده است.
در این مراسم « ریمون عریجی» وزیر فرهنگ و « فواد سنیوره» رئیس فراکسیون المستقبل در پارلمان لبنان به نمایندگی از تمام سلام و سعدحریری شرکت کردند.
حاضران در مراسم تاکید کردند، این غیبت ها مهم نیست زیرا میهمان عزیز یعنی کتاب حضور دارد.
« سمیره عاصی» رئیس اتحادیه ناشران لبنان نمایشگاه کتاب بیروت را «باغ آزادی» خوانده و تاکید کرده است: هر سال که می گذرد نمایشگاه بیروت در معرض توجه هرچه بیشتر نه فقط لبنانی ها و عرب ها بلکه همه دنیا قرار می گیرد و حتی می تواند لبنان را به مرکز گردشگری فرهنگی تبدیل کند.
همچنین سهیر حصری نیز به نوبه خود نمایشگاه را بسیار فراتر از یک نمایشگاه خرید و فروش کتاب دانست و آن را تریبونی برای ناشران و فروشندگان کتاب و نمایندگی ها و سازمان های فرهنگی و مطبوعاتی خواند.
در شصتمین نمایشگاه بین المللی کتاب بیروت 180 ناشر لبنانی و 75 ناشر از کشورهای دیگر از جمله جمهوری اسلامی ایران شرکت دارند.در سالن بیال محل نمایشگاه‌های بیروت آغاز به‌کار کرد.
رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در لبنان محصولات متنوع چاپی و هنری ایران از جمله کتاب های دینی و فرهنگی به زبان های فارسی ، عربی، فرانسوی و انگلیسی را به عنوان تنها کشورغیرعرب حاضر در نمایشگاه امسال بیروت، عرضه کرده است.
در این غرفه نمایندگانی از ناشران مشهد مقدس کتاب‌های کودک و نوجوان را عرضه کرده‌اند و « علی اصغر میزاخانیان »با ارائه صنایع دستی به ویژه میناکاری جلوه ویژه‌ای به غرفه ایران بخشیده است.
جامعة المصطفی (ص) العالمیة شعبه بیروت هم در نمایشگاه کتاب بیروت حضوری فعال دارد.
رایزنی فرهنگی ایران در بیروت سه نشست تخصصی در خصوص وضعیت نشر و مطبوعات در ایران طراحی کرده که در بخش فعالیت‌های جنبی نمایشگاه ارائه می شود.
دراین نمایشگاه که کشورهای فلسطین، عمان و کویت هم حضور دارند، مرکز بررسی ها و اسناد لبنان هم کتابی را در باره « محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران تحت عنوان « سعاده السفیر» عرضه کرده است.
خاورم * 390*1324** انتشار دهنده: فردین پازوکی