کتابخانه های باز شهری پشتوانه ای برای ترویج فرهنگ کتابخوانی

چندی است که راه اندازی کتابخانه های باز شهرداری خردم آباد به عنوان کاری قابل تقدیر در شبکه های اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است اما به فاصله مدت زمانی اندک خبر دیگری آمد و آن اینکه اولین کتابخانه باز شهرداری خرم آباد کتاب هایش به یغما رفت و باز نوک پیکان انتقاد به سمت مردم نشانه گرفته شد.
آنچه که باید مورد توجه باشد این است که این اقدام از اساس کار قابل قبولی است اما آیا یک شبه می توان مردم را کتابخوان کرد که با بروز اولین مشکلی و خلل در این مسیر مردم را به نداشتن فرهنگ مطالعه متهم کرد.
در کشورهای پیشرفته دنیا نیز که این کار از روی دست آنها الگو برداری شده است قطعا در آغاز کار با مشکلاتی مشابه مواجه شده اند که اگر هدف ایجاد فرهنگ کتابخوانی است باید برنامه ریزی مدونی را در پیش گرفت که با هر بار برداشتن کتابها بلافاصله جایگزین صورت گیرد.
در عین حال باید به این نکته مهم نیز توجه داشت که نوع کتاب های مورد استفاده در اینگونه کتابخانه ها چگونه باید باشد به عنوان مثال کتابهای قطور و پر حجم به هیچ وجه متناسب چنین فضاهایی نیست و اگر هدف خواندن است پس باید به انتخاب فردی که آن کتاب را بر می دارد تا در فرصتی بیشتر مطالعه اش کند احترام گذاشت.
رضا مختار پور ، سرپرست اداره کل کتابخانه های عمومی لرستان در گفت و گو با ایرنا در این زمینه گفت: برای انجام چنین کاری بهتر بود با متولیان کتاب و کتابخوانی مشورت و مشاوره های لازم انجام می شد تا زیرساخت ها و برنامه ریزی های متناسب با آن در کوتاه مدت و بلند مدت لحاظ شود و صرفا به جنبه فانتری و تبلیغاتی یک فعالیت فرهنگی توجه نشود.
وی افزود: طرح ایستگاه کتابخوانی و کتابخانه های باز در همه جای دنیا از ابتدا با مشکلاتی از قبیل برداشتن کتاب ها از سر جایش همراه بوده است، اما این اتفاق نمی تواند ایرادی و مانعی در توقف این کار باشد بلکه این کتابخانه های در فواصل زمانی متناسب شارج می شوند .
مختار پور بیان کرد: ایده راه اندازه کتابخانه های باز ایده بسیار خوبی است اما این کار زمانی می توانست موفق باشد که در قالب یک تفاهم چهار جانبه بین اداره کل کتابخانه های لرستان، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان و شهرداری خرم آباد انجام می شد.
سرپرست اداره کل کتابخانه های عمومی لرستان گفت: طرحی که بدون پیش شرط هایش انجام شود قطعا محکوم به شکست است اما منصفانه تر آن است که شهرداری نقدهای وارده به این کار را بپذیرد تا مردم به بی فرهنگی متهم نشوند.
به گفته وی به عنوان یکی از متولیان کتاب و کتابخوانی بی دقتی در اجرای طرح کتابخانه های باز توسط شهرداری خرم آباد به گونه ای است که در درج عنوان انگلیسی کتابخانه باز روی کیوسک هایی که به این منظور در نظر گرفته شده غلط املایی وجود دارد که نشان دهنده مشورت نگرفتن از متخصصان مختلف در این زمینه است.
مختارپور با اشاره به لزوم توجه به لازمه های انجام این کار گفت: کتاب هایی که در کتابخانه های عمومی در معرض استفاده عموم قرار می گیرد پالایش می شوند و بر حسب نیاز و علاقه مخاطب در اختیار آنها قرار می گیرد که شهرداری ها نیز در صورت تمایل به ترویج فرهنگ کتابخوانی به صورت راه اندازی کتابخانه های باز در سطح شهر باید با متولیان کتاب هماهنگ باشد تا اثر بخشی این ایده مورد پسند ،بیشتر شود.
وی افزود: نکته دیگر که در ایجاد کتابخانه های باز باید مورد توجه قرار گیرد به کارگیری نوع کتاب های مورد استفاده است که باید به فراخور سنین مختلف و در قالب کتابچه های کم حجم طراحی شوند تا متناسب با مدت زمان محدودی که فرد در پارک صرف می کند مورد استفاده قرار گیرد.
سرپرست کتابخانه های عمومی لرستان یادآور شد: مشابه کتابخانه های باز بصورت ایستگاه های مطالعاتی در برخی ادارات و بیمارستان های پر تردد به صورت یک سازه چوبی در چند قفسه طراحی شده و در هر ایستگاه تعداد 15 جلد کتاب متناسب با گروه های سنی مختلف با شمار صفحاتی محدود قرار داده شده است.
وی افزود: طرح ایستگاه های مطالعاتی سالیان سال است که اجرا شده است و همین کار در ابتدا مردم کتاب هایش را برمی داشتند که بلافاصله جایگزین برای آنها صورت می گرفت اما اکنون با عادی شدن و جا افتادن این اقدام فرهنگی، دیگر کسی کتاب را از آن مکان بیرون نمی برد .
مختارپور گفت: توصیه ایده آل در خصوص کتابخانه های باز این است که چنین سازه هایی باید جنبه الکترونیکی داشته باشد بطوری که شهروندان علاقه مند بتوانند با کارت های اعتباری که به همین منظور در اختیار آنها گذاشته می شود از کتابخانه مورد نظر کتاب بردارند.
به گفته وی در ارایه خدمات کتابخانه ای باید از فناوری های روز دنیا بهره گرفت.
مجتبی ترکارانی رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان نیز در خصوص فرآیند فرهنگ سازی کتابخوانی گفت: با توجه به اینکه پدیده های فرهنگی بلند مدت و زمان بر هستند هر گونه اقدامی در این زمینه نیز باید همراه با برنامه ریزی و مشاوره اهل فکر و فرهنگ باشد .
این جامعه شناس با اشاره به اینکه در انجام کارهای فرهنگی ، شروع یک کار، تنها مرحله ای ابتدایی از انجام آن است گفت: آنچه مهمتر است برنامه ریزی و داشتن راهکار برای تداوم بخشیدن به یک اقدام فرهنگی است تا با بروز مشکلات پیش رو بدون حاشیه و بدون مقصر جلوه دادن مردم کار را پیش برد.
ترکارانی اظهار کرد: در عین حال شهروندان ، سازمان های مردمی و نخبگان علمی و فرهنگی وظیفه دارند در اصلاح مسیر فعالیت های فرهنگی مشارکت کنند تا به رونق بخشیدن بیشتر، اقدامات فرهنگی کمک کند.
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان افزود: در خصوص راه اندازی کتابخانه های باز که اخیرا توسط شهرداری خرم آباد انجام شده است پیشنهادات و نظراتی در راستای جذابیت و موفقیت بیشتر این طرح وجود دارد که در صورت درخواست شهرداری در اختیار آنها قرار می گیرد.
1920 / 1354
خبرنگار: مهری میردریکوند** انتشار دهنده: پروانه امانی