یونسی؛ پیشتاز هنر داستان نویسی فارسی

یونسی در سال 1305 در بانه متولد شد، تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در این شهر و نیز سقز به پایان رساند. در سال 1322 به تهران رفت و وارد دانشکده افسری شد. در جوانی برای تحصیل به دانشگاه «سوربن» فرانسه رفت و دکترای اقتصاد گرفت، سپس به ایران آمد و به ارتش پیوست. او طی مدت خدمت در ارتش یک پایش را از دست داد. یونسی با این که در فرانسه تحصیل کرد، در زمینه ترجمه انگلیسی نیز تبحر داشت.
او در دوره جوانی به حزب توده متمایل شد و به همین دلیل هم گرفتار زندان شد. یونسی از افسران بازمانده شبکه نظامی حزب توده ایران در سال های پیش از کودتای 28 مرداد بود و پس از کودتا نیز در زندان ماند. وی ابتدا به اعدام محکوم شد اما به دلیل از دست دادن پایش حکم وی به حبس ابد تغییر یافت و سرانجام در سال 1341 آزاد شد. «هنر داستان ‎نویسی» و ترجمه «آرزوهای بزرگ» اثر «چارلز دیکنز» از کارهای وی در دوره زندان است.
یونسی هنر داستان نویسی را در زندان و در سی و چهار سالگی با استفاده از منابع خارجی و ترجمه و تدوین آنها نگاشت. این اثر به دلیل آن که تا آن زمان نمونه مشابهی به زبان فارسی نداشت با استقبال علاقمندان داستان ‎نویسی روبرو و بارها تجدید چاپ شد و تا سال ها یکی از منابع مهم آموزش داستان نویسی در ایران بود. یونسی علاوه بر ترجمه به داستان‎نویسی هم روی آورد و تاکنون آثار گوناگونی از او منتشر شده است. داستان های او بیشتر دارای خصلت‎های بومی اند و در روستاها و شهرهای مرزی کردستان می‎گذرند.
یونسی پس از گذراندن سال های زندان در مرکز آمار استخدام شد. در میانه دهه پنجاه از جمله کسانی بود که کمیته دفاع از حقوق بشر را در ایران بنا گذاشت. در سال های پس از انقلاب از سوی دولت بازرگان به عنوان نخستین استاندار کردستان برگزیده شد. اما پس از دولت موقت کار سیاست را کنار نهاد و تنها به تالیف و ترجمه پرداخت.(1)

**یونسی و آثارش
از آثار داستانی یونسی می توان به «دلداده ها»، «رویا به رویا»، «مادرم دو بار گریست»، «گورستان غریبان»، «زمستان بی بهار»، «شکفتن در باغ»، «دادا شیرین»، «اندوه شب بی پایان» و «دعا برای آرمن» اشاره کرد. همچنین در میان ترجمه های وی «ادبیات آفریقا»، «تاریخ ادبیات یونان»، «تکیه گاه»، «قیام شیخ سعید پیران»، «کردها و کردستان»، «هنر نمایشنامه نویسی»، «طوفان»، «جنبه های رمان»، «اگر بیل استریت زبان داشت»، «سیسل»، «یک جفت چشم آبی»، «به دور از مردم شوریده»، «جود گمنام»، «موسیقی و سکوت»، «بازگشت بومی»، «گشتی در کردستان ترکیه»، «مردی که خورشید را در دست داشت»، «مساله کرد و روابط ایران و ترکیه »، «با این رسوایی چه بخشایشی»، «علامتچی»، «داستان دو شهر»، « دفتر یادداشت روزانه یک نویسنده»، «کردها»، «اسپارتاکوس»، « تاریخ اجتماعی هنر»، «سیری در ادبیات غرب» و «تاریخ ادبیات روسیه» برجسته است.
یونسی تا نهمین دهه زندگی خود نیز همچنان به ترجمه ادامه ‎داد تا این که در 84 سالگی قلم را بر زمین گذاشت و اعلام بازنشستگی کرد. او در آخرین سال عمر خود دچار آلزایمر شد و سرانجام در بهمن ماه 1390 دار فانی را وداع گفت.

**هنر داستانویسی و ترجمه
در زمینه شیوه های داستان نویسی و آثار نظری در ایران 2 کتاب «قصه نویسی» از «رضا براهنی» و هنر داستان نویسی از یونسی جزو نخستین کارهای مهم در این زمینه محسوب می شوند. هر چند این 2کتاب از مباحث تئوریک و آرای نظریه پردازان غربی متاثر است اما توانست پاسخگوی نیازهای علاقه مندانی باشد که در اواخر دهه 40 به داستان نویسی رو آورده بودند. (2)
برخی بر این باورند که فعالیت های یونسی در عرصه داستان نویسی، آغازی طلایی برای این نوع ادبی محسوب می شود. در واقع او با نگارش هنر داستان نویسی سنگ بنای این روند تازه را در کشور نهاد.
یونسی در ترجمه های خود از اصطلاح های عامیانه و جمله های محاوره ای و شکسته تنها در گفت و گوها و متناسب با شخصیت داستان استفاده کرده است. برخی معتقدند با توجه به توانمندی هایی که یونسی در نویسندگی داشته جمله های فارسی را طبیعی و دور از شائبه گرته برداری، ترجمه کرده است.

**نقد و بررسی
یونسی نزدیک به هشتاد اثر ارزشمند و مورد نیاز جامعه فرهنگی را به زبان فارسی برگردانده است. به تایید بیشتر صاحب نظران او در زمره معدود افراد مترجم معاصر است که به خوبی از راز و رمزهای زبان مقصد و مبدا آگاهی و اطلاع داشت. همچنین علاوه بر ترجمه دقیق، آثار مورد انتخاب خود را به گونه ای به زبان فارسی بر می گرداند که نه تنها از شان و قدر زبان میزبان نمی کاست بلکه نمونه ای همزاد برای آن در عرصه زبان و ادبیات فارسی می آفرید.
ویژگی بارز یونسی در مسیر ترجمه و نگارش، داشتن چشم اندازی روشن براساس مطالعه های دراز مدت در بررسی و کندوکاو ادبیات و آثار سایر ملل به ویژه جهان غرب است. او در این زمینه صاحب سخن تازه و شیوه منطبق با زمان بود. (3)

*پی نوشت ها
1- «کتابشناسی ابراهیم یونسی»، تارنمای سازمان تبلیغات اسلامی
2- مددخواه، نوید، «ساده ترین خودآموز داستان نویسی برای نوجوانان»، روزنامه شرق ، شماره 758، بیست و سوم اردیبهشت سال 1385
3- سلطانی، محمد علی، «یادی از ابراهیم یونسی»، مجله بخارا، سال پانزدهم، خرداد-شهریور 1391، شماره 88-87

*گروه پژوهش و تحلیل خبری
خبرنگار: محمدستاری**انتشاردهنده: سیدمحمد موسی کاظمی**پژوهشم**458**9279