پیش از نیاز کودکان به فضای مجازی پیشقدم نشویم/پرهیز از وابستگی آنها به ابزارهای دیجیتال

از سوی مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان موضوع های محوری روزهای هفته ملی کودک (15 الی 21 مهرماه )اعلام شد، «دانش،آگاهی، کتاب و فضای مجازی در زندگی کودک امروز» یکی از این محورهاست.
دبیر بنیاد طب تربیتی و سلامت مدارس روز یکشنبه در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا اظهار داشت: فضای مجازی در چند سال اخیر مهمترین دغدغه نظام های تربیتی از جمله نظام تربیتی در ایران است، این فضا جدا از اینکه یک ظرفیت و فرصت برای ارتقا و توسعه انسانی به شمار می رود اما آسیب ها و خطرات خود را هم دارد.
عطاالله پورعباسی، وابستگی کودکان و نوجوانان به چنین فضاهایی را از مهمترین این خطرات برشمرد و افزود: تا چند سال پیش در کشور برنامه ای مشخص برای حضور بچه ها در فضای مجازی وجود نداشت هرچند بر اساس سند تحول آموزش و پرورش در نظام جدید و در کتاب های درسی که برای مقطع دبیرستان در حال تدوین است این موضوع به عنوان یکی از اهداف آموزشی وارد شده است.
وی با بیان اینکه تعامل دانش آموزان با فضای مجازی به نوعی در قالب کتابهای درسی به آنها ارائه می شود، ادامه داد: وقتی کودکان و نوجوانان در معرض یک امکان و تکنولوژی قرار می گیرند، باید پیش از آن سواد و فرهنگ مربوط به آن را فرا گیرند.
دبیر بنیاد طب تربیتی و سلامت مدارس اضافه کرد: آمارهایی متمرکز درباره وابستگی به فضای مجازی کودکان و نوجوانان وجود ندارد، از برخی استانها که این مساله مورد بررسی قرار گرفته آمارهایی متفاوت بدست آمده هرچند تفاوت بخشی از این آمارها مربوط به تفاوت هایی است که در تعریف وابستگی به فضای مجازی وجود دارد.
وی با بیان اینکه فضای مجازی و وابستگی به ابزار دیجیتال دو مقوله ای است که باید به تفکیک به آن پرداخته شود، توضیح داد: عمر مفید اینترنت در کشور ما حدود 10 سال است اما تلویزیون از دهه های قبل به عنوان یک ابزار ارتباطی وجود داشته و البته در زمان خود یک دغدغه به شمار می رفت.
پورعباسی اضافه کرد: ممکن است کودکان زیاد وابسته به فضای مجازی نباشند ولی وابستگی به تبلت و بازی های کامپیوتری وجود داشته باشد، درباره این افراد آنچه بیشتر دغدغه آفرین است تعامل و ارتباطی آنها با ابزار دیجیتال و نه صرفا فضای مجازی است.
وی با بیان اینکه کودکان در این سن درک واضحی از فضای مجازی ندارند، گفت: برای کودک مهم نیست که فضای مجازی اینترنت یا چیز دیگر است بلکه ابزار و سرگرمی هایی که آن ابزار برای او ایجاد می کند، جذابیت دارد اما وقتی آنها به سن جوانی می رسند و ارتباط و تعاملات و حلقه های دوستی برایشان جدی می شود، این فضا دارای اهمیت می شود.
به گفته پورعباسی، دلیل این اهمیت، حذف بسیاری از محدودیت ها در این فضا، دسترسی آسان به آن و تجربه ارتباط و تعامل با دیگران به صورت مجازی در آن است.

** مدیریت صحیح و جلوگیری از وابستگی فرزندان به فضای مجازی
دبیر بنیاد طب تربیتی و سلامت مدارس خاطر نشان کرد: در صورت که در کودکی مدیریت درستی وجود نداشته باشد و کودکان وابستگی های بیش از حد به تجهیزات دیجیتال پیدا کنند، وقتی به سن نوجوانی می رسند، احتمال اینکه به فضای مجازی وابسته شوند بسیار است زیرا از قبل ابزار برایشان فراهم بوده و اکنون دیگر صرفا محتوای آن تغییر کرده است.
وی با بیان اینکه همیشه پیشگیری مقدم بر درمان است، افزود: والدین در وهله اول نباید اجازه دهند فرزندان بدون آگاهی های لازم در فضای مجازی تعامل پیدا کنند، اگر کودک تاکنون احساس نیاز به فضای مجازی و دستگاه های دیجیتال نکرده اند نباید پیشقدم شد و این فضا را برای آنها فراهم کرد، مثلا برای خوشحال کردن آنها به عنوان کادوی روز تولد به آنها تبلت یا گوشی هدیه داد.
پور عباسی با اشاره به این که با این کار کودک خود را به یک ورطه وارد کرده ایم، یادآور شد: برخی خانواده ها می گویند، فرزند ما مبتلا به این مساله شده است باید گفت، در این مرحله دیگر نمی توان صحبت از نخریدن وسیله دیجیتال کرد بلکه باید به دنبال درمان هایی مانند ارتباط با کتاب گشت.
این فعال حوزه سلامت گفت: برخی کودکان و نوجوانان به دلیل وابستگی به فضای مجازی و وسیله ارتباطی، وقتی به این دو دسترسی نداشته باشند، احساس کلافگی کرده و پرخاشگری می کنند در این مرحله باید مراقب محتوای فضای مجازی و نه حذف تبلت و دستگاه دیگر بود زیرا این کار وابستگی را به لایه های پنهان می برد.
وی افزود: اولین قدم این است که آنها را در گروه های بی خطر خانوادگی و در فضای مجازی عضو کرد بطوری که والدین هم در آن حضور داشته باشند که محتوای خطرناک رد و بدل نشود به این ترتیب و با مدیریت محتوای سالم را جایگزین محتوای پرخطر کرده ایم.
پور عباسی تصریح کرد: در گام بعدی باید کمک کرد تا فضای واقعی جایگزین فضای مجازی شود بطور مثال اگر فرزند روزی سه تا چهار ساعت پای گوشی یا تبلت می نشیند، کتاب و کتابخوانی را جایگزین آن کنیم البته باید توجه داشت ذائقه نسل جدید متفاوت شده و شکل و ساختاری که از کتاب انتظار دارد با گذشته تفاوت دارد.
وی با بیان اینکه دراین زمینه ناشران با ذوق و خلاقیت می توانند کتابهایی قابل رقابت با فضای مجازی منتشر کنند، اضافه کرد: کتابهای صوتی و دیجیتال می تواند جایگزینی جذاب و مناسب برای این فضا باشد هر چند باید کتاب و کتابخوانی برای آنها به یک جاذبه تبدیل شود.
دبیر بنیاد طب تربیتی و سلامت مدارس افزود: در ایران چند جریان مثل پویش های مطالعاتی از سوی برخی موسسات در این زمینه شکل گرفته که به نوعی شبکه های اجتماعی واقعی را بوجود آورده اند که برای افراد دارای جذابیت است.
وی با بیان اینکه شبکه های اجتماعی خود دارای کارکردهایی هستند، از بسیج ، هلال احمر و گروه های خیریه به عنوان شبکه های اجتماعی یاد کرد که عضویت در آنها می تواند جایگزینی مناسب و قابل رقابت با شبکه های مجازی باشد.
این کارشناس تربیتی اضافه کرد: در برخی موارد، وابستگی ها به فضای مجازی و ابزار دیجیتالی در کودکان و نوجوانان نوعی اختلال را در آنها بوجود می آورد که در این مرحله بطور قطع و یقین باید از نظرات کارشناسان و مشاوران بهره برد.
به گفته وی، خانواده ها باید دقت کنند برخی مواقع از سر دلسوزی دست به کارهایی نزنند که باعث وارد آمدن خدشه به ارتباط میان آنها با فرزندان شود.
فراهنگ**1880**1027**خبرنگار: پروین اروجی**انتشار دهنده: محمدجواد دهقانی