نجات جان انسان ها؛ مهم ترین هدف آتش نشانان

آتش نشانی یا اطفاء حریق مجموعه اقدام هایی است که به منظور رویارویی با آتش به وسیله خاموش کردن، کنترل و هدایت آتش های ناخواسته انجام می گیرد. هدف های آتش نشانی حفاظت از سلامت افراد، جلوگیری از آسیب به اموال و حفاظت از محیط زیست محسوب می شود.
نخستین ایستگاه آتش نشانی ایران در 1221 خورشیدی در تبریز به فعالیت پرداخت. پس از آن دومین و سومین واحدهای آتش نشانی به طور رسمی در جنوب کشور و در شهرهای مسجد سلیمان و آبادان برای حفظ تأسیسات ایجاد شده در پالایشگاه آن شهرها شکل گرفت و پس از آن نیز واحدهای آتش نشانی در تهران، قزوین، اهواز، شیراز و شهرهای دیگر شروع به کار کرد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران با انحلال سازمان دفاع غیر نظامی، فلسفه وجودی آتش نشانی های کشور به وسیله بندهای 14 و 20 ماده 55 قانون شهرداری تعریف شد و از همین رو سازمان های آتش نشانی زیر مجموعه شهرداری ها قلمداد شدند که برپایه این قانون، شهرداری ها بایستی برای حفظ شهرها از خطر سیل، آتش و دیگر خطرها تدبیرهای مؤثری اتخاذ کنند.
سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی با هدف هایی چون «مهار و اطفاء حریق، حفاظت از افراد و ثروت های عمومی و خصوصی در برابر آتش سوزی و عوارض و سوانح ناشی از آن، ارایه آموزش های لازم در امور آتش نشانی و خدمات ایمنی در سطح مختلف، کنترل بر تحقق شرایط ایمنی و استانداردهای تجهیزاتی ساختمان ها در برابر سانحه های گوناگون همچون آتش سوزی، زلزله، برق گرفتگی، سیل و …» فعالیت می کند.
عملکرد مناسب و صحیح این نهاد مهم در طول جنگ تحمیلی نیز بر همگان آشکار است هنگامی که در هفتم مهر 1359 خورشیدی، رژیم بعث عراق به پالایشگاه آبادان حمله هوایی کرد، آتش نشانان منطقه و شهرهای اطراف برای مهار آتش به پالایشگاه اعزام شدند، در زمان اجرای عملیات خاموش کردن آتش، بار دیگر بالگردهای دشمن به بمباران پالایشگاه اقدام کردند که بر اثر این حمله هوایی تعداد زیادی از آتش نشانان به مقام والای شهادت دست یافتند. از این رو در 1379 خورشیدی به پیشنهاد ستاد هماهنگی امور ایمنی و آتش نشانی و شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور این روز با هدف ترویج فرهنگ ایمنی، پیشگیری از حوادث در سطح کشور، یادآوری حماسه آفرینی ها و از خود گذشتگی های آتش نشانان در عرصه دفاع مقدس به عنوان «روز آتش نشانی و ایمنی» نامگذاری شد.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی به مناسبت «روز آتش نشانی و ایمنی» با «محمد دهمندی» معاون اجتماعی و فرهنگی سازمان آتش نشانی به گفت و گو پرداخته است.
**ایرنا: اگر بخواهید تعریفی از ایمنی داشته باشید، آن را چگونه بیان می کنید و برای این امر چه پیشنهادهایی دارید؟
دهمندی در ارتباط با تعریف ایمنی گفت: ایمنی به شرایطی گفته می شود که هیچ خطری برای فرد در میان نباشد و به صورت معمول باید گفت که این شرایط تا میزانی دست نیافتنی است، هر چند برای رسیدن به ایمنی کامل، آموزش و ارایه راهکار ضروری به نظر می رسد. در واقع ایمنی را می توان افزایش داد اما نمی توان ضریب بروز حادثه هایی همچون آتش سوزی و ... را به صفر رساند.
معاون اجتماعی و فرهنگی سازمان آتش نشانی بیان داشت: در تمام جامعه های صنعتی همزمان با ورود افراد به نظام های آموزشی سر فصل های ایمنی نیز برای یادگیری تعیین می شود؛ یعنی از پیش دبستانی گرفته تا مقطع های گوناگون دانشگاهی بحث های مربوط به ایمنی و رعایت آن جزء جدایی ناپذیر به شمار می رود و مردم در جامعه با آن آشنا می شوند. البته هر چند تعداد زیادی از افراد با استفاده از نظام های آموزشی نسبت به ایمنی و چگونگی رعایت آن به آگاهی می رسند اما برخی دیگر هستند که به دلیل حضور پیدا نکردن در این نظام ها با ایمنی آشنا نمی شوند، بدین شکل بایستی با استفاده از رسانه های شنیداری و دیداری، کمک فراوانی به آنها کرد زیرا این امر می تواند به بهبود وضعیت ایمنی و جلوگیری از خطرهای احتمالی یاری برساند.
**ایرنا: چه راهکارهایی برای جلوگیری و کاستن از آتش سوزی وجود دارد؟
وی آموزش را مهمترین رکن جلوگیری از آتش سوزی دانست و اظهار داشت: نخست افراد جامعه باید یاد بگیرند که آتش سوزی چگونه رخ می دهد؛ یعنی برای آنها مشخص شود که این امر به دلیل وجود اکسیژن، مواد سوختنی و شعله رخ می دهد از این رو بایستی به آنان آموزش داده شود که برای جلوگیری از وقوع آن باید یکی از این عوامل را از میان برداشت و این مهم در آموزش های عمومی برای شهروندان صورت می پذیرد اما به صورت کلی مردم باید از رفتارهای ناایمن پرهیز کنند و برای دستیابی به آن، جامعه بایستی نسبت به حادثه و حادثه خیزها شناخت کافی داشته باشد که سازمان آتش نشانی کشور در چند سال گذشته با حضور در مرکزهای آموزشی به دانش آموزان آموزش می دهد و اینکه در کتاب های مقطع متوسطه سرفصل هایی درباره ایمنی گنجانده شده است.
دهمندی در ادامه یادآور شد: سازمان آتش نشانی به تربیت و تعلیم آتش نشان داوطلب می پردازد که در مرحله نخست با آموزش مردم و در مرحله بعد با استفاده از همین آتش نشانان داوطلب در سرای محله ها و خانه های ایمنی، بحث فراگیری ایمنی را به خود مردم محول می کند، یعنی آموزش مردم به وسیله خود مردم و با نظارت آتش نشانی انجام می شود.
**ایرنا: ماموران آتش نشانی چه وظایفی بر عهده دارند و با چه مشکل هایی روبرو هستند؟
معاون اجتماعی و فرهنگی سازمان آتش نشانی مهمترین وظیفه آتش نشانان را کمک به مردم بیان کرد و گفت: با توجه به اینکه آتش نشان حرفه ای آموزش و مهارت های خاصی را می بیند و تجهیزات و لوازم از پیش تعیین شده ای برای آن آماده شده است، این انتظار می رود که بتواند در کوتاه ترین زمان ممکن پس از تماس شهروندان خود را به محل حادثه برساند و تاثیرگذاری موثری در جهت کاهش و مهار آتش سوزی و کمک به مردم داشته باشد.
وی در ارتباط با سختی کار آتش نشانان تصریح کرد: شغل آتش نشانی در رده شغل های سخت و پرخطر به حساب می آید زیرا که سر و کار داشتن با آتش و رخدادهایی که در حادثه ها صورت می گیرد، غیرقابل پیش بینی است و همین امر ماموران آتش نشانی را با خطرهای زیادی روبرو می کند که در همین ارتباط در سال های گوناگون برخی از آتش نشانان در عملیات و حادثه های درون شهری مختلف جان خود را از دست داده اند. همچنین از نظر شخصی آتش نشان با سختی های دیگری نیز روبرو است؛ یکی اینکه از همراهی با خانواده خود در بسیاری از مراحل زندگی باز می ماند و امکان دارد در طول خدمت دچار آسیب های فیزیکی و جسمانی نیز شود.
**ایرنا: چگونه می توان با مدیریت صحیح در هنگام وقوع آتش سوزی از تلفات زیاد و مهار آن جلوگیری کرد؟
دهمندی در ارتباط با نقش این سازمان در مدیریت آتش تصریح کرد: در سال های گذشته و با توجه به سیاست های کلی سازمان آتش نشانی در زمینه مدیریت حادثه تعدادی از افراد گزینش شده و به مرکزهای معتبر آموزشی برای گذراندن دوره های ویژه ای با عنوان مدیریت واحد در کشورهای دیگر اعزام شده اند که با بازگشت این افراد دوره های مدیریت واحد در ایران نیز بومی سازی و رده میانی مدیران سازمان آتش نشانی نیز این آموزش ها را پشت سر گذاشته اند.
همچنین در ارتباط با مدیریت بر آتش و حادثه نیز فرمانده ای که در محل حادثه حاضر می شود با تسلط بر تجهیزات و با توجه به نوع حادثه می تواند به نسبت زیادی از گسترش آتش سوزی و بروز خسارت جانی و مالی جلوگیری کند. البته باید به این نکته اشاره کرد که یکی از نهادهایی که ماموران آن متنوع ترین آموزش ها را سپری کرده اند، سازمان آتش نشانی است؛ یعنی برای افرادی که با عنوان آتش نشان در این سازمان پذیرفته می شوند از زمان ورود تا روزهای پایانی خدمت، دوره های آموزشی میان مدت و طولانی مدت داخلی و خارجی گذاشته می شود. همچنین سازمان آتش نشانی با استفاده از منابع علمی و دانشگاه، دوره مهندسی حریق را برای آموزش تعریف کرده است تا از سال آینده، دانشگاه ها در این رشته دانشجو پذیرش کنند.
**ایرنا: با توجه به اینکه بارها شاهد از خودگذشتگی ماموران آتش نشانی بوده ایم، وظیفه مردم و رسانه ها در برابر این آتش نشانان چیست؟
معاون اجتماعی و فرهنگی سازمان آتش نشانی، عالی ترین هدف هر مامور آتش نشانی را نجات جان انسان ها دانست و بیان داشت: با توجه به نفس شغل آتش نشانی، افرادی که این شغل را انتخاب می کنند به یک شناخت نسبی از ماهیت آن دست پیدا کرده اند و با آموزش ها و تجربه ای که به دست می آورند، آماده هر نوع از خودگذشتگی می شوند زیرا آنها بر این اعتقاد هستند که آموزش می بینند تا بتوانند در لحظه ای که شهروندان هیچ پناهی ندارند و حتی نزدیک ترین اعضای خانواده آنها نیز نمی توانند کاری انجام دهند، به مردم کمک کنند. در واقع عالی ترین هدف هر آتش نشانی، نجات جان انسان هایی است که در معرض حادثه قرار دارند. البته این نوع فداکاری ها تنها مختص به ایران نیست بلکه در کشورهای مختلف این نوع از خودگذشتگی ویژگی بارز تمام ماموران آتش نشانی محسوب می شود.
وی در ادامه گفت: زمانی که آتش سوزی در مکان خاصی رخ می دهد، رویارویی با آن از وظایف سازمان آتش نشانی است و ماموران این سازمان خود را در برابر مردم مسوول می دانند زیرا امدادرسانی و کمک کردن جزو وظایف اصلی سازمان آتش نشانی به شمار می رود.
دهمندی درباره وظیفه مردم در ارتباط با ماموران آتش نشانی خاطر نشان کرد: مردم بایستی در تمام دوره هایی آموزشی که سازمان آتش نشانی به صورت رایگان برگزار می کند، شرکت کنند تا در هنگام وقوع آتش سوزی بهترین عملکرد را از خود نشان دهند. برای نمونه از تجمع در محل حادثه اجتناب کنند و در زمان رانندگی حق تقدم را به ماموران آتش نشانی بدهند تا بتوانند در زمان مناسب به محل حادثه برسند.
معاون اجتماعی و فرهنگی سازمان آتش نشانی در پایان اظهار داشت: اصحاب رسانه به ویژه خبرگزاری ها، صدا و سیما و ... می توانند با انتشار راهکارهایی که از بروز حادثه جلوگیری می کند، کمک موثری در مسیر فرهنگ سازی در جامعه و رعایت ایمنی انجام دهند.
*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مهدی احمدی** انتشار دهنده: شهربانو جمعه
**پژوهشم**9370**2002**9131